اسپلیت تی |

انواع اسپلیت تی

امروزه در صنعت نوین ایجاد انشعاب در خطوط لوله گاز و سیال روش های مختلفی قابل بهره برداری می باشد که هر کدام به نوع خود دارای قابلیت ها و محدودیت هایی می باشد. یکی از روال های جاری در خطوط لوله گاز و نفت طرح های توسعه ای است که مجتمع های صنعتی به منظور افزایش ظرفیت تولید بر عهده می گیرند. برای توسعه خطوط لوله یکی از روش های رایج ایجاد انشعاب جدید روی خطوط لوله موجود و استفاده از خط انشعابی جدید برای نصب روی خطوط لوله و فاز توسعه یافته است.

این کار باید از طریق یک اتصال دائمی روی خطوط لوله موجود انجام شود. فیتینگ اسپلیت تی یکی از بهترین و با کیفیت ترین روش های ممکن به خصوص در شرایط دشوار عملیات انشعاب گیری می باشد. به گونه ای که به راحتی می توان با استفاده از این روش به خطوط بهره برداری و ایجاد فاز های جدید مواد صنعتی دست پیدا کرد. حال با توجه به مطالب عنوان شده در بالا لازم به ذکر است که انواع مختلف به کار گیری روش اسپلیت تی را مورد بررسی قرار داده و مزایا و دشواری های حاصل از انجام آنها را توضیح بدهیم.

انواع فیتینگ اسپلیت تی:

بر حسب ظرفیت و فشار طرح توسعه جدید و با توجه به قابلیت هایی که مجتمع موجود برای گسترش ظرفیت دارد، فیتینگ اسپلیت تی متناسب با طرح جدید برگزیده می شود. در شرایطی که خطوط لوله موجود ظرفیت انتقال سیال به میزان بالا را دارند می توان از فیتینگ اسپلیت تی هم سایز با سایز لوله اصلی استفاده کرد، اما در شرایطی که خط موجود چنین قابلیتی را ندارد، یا در شرایطی که طرح توسعه ظرفیت پایینی را می طلبد، می توان از انواع اسپلیت تی با سایز انشعاب کوچک تر از سایز لوله اصلی بهره برد.

بنابراین در خصوص نسبت سایز انشعاب اسپلیت تی به سایز لوله اصلی انواع فیتینگ را می توان برشمرد که به طور کلی به زیرمجموعه های زیر تقسیم می شوند:

اسپلیت تی ردیوس برنچ 12x6 — نمونه اسپلیت تی ردیوس برنچ

اسپلیت تی ردیوس برنچ: در این حالت از انشعاب گیری ، سایز انشعاب گرفته شده کمتر از سایز لوله اصلی می باشد و به این ترتیب فشار وارد شده بر روی نیپل و فلنج به مراتب کمتر از فشار وارده بر لوله اصلی می باشد. لازم به ذکر است عملیات انجام شده جهت ایجاد برش بر روی پد بالایی اسپلیت تی به مراتب راحت تر بوده و زمان کمتری را نیازمند است و اجرای این روش معمولا نیازی به استفاده از سدل کمکی نمی باشد و خود اتصال نیپل به پد بالایی توانایی تحمل بارهای وارده را داراست.

اسپلیت تی فول برنچ: در این حالت از انشعاب گیری، سایز انشعاب گرفته شده برابر سایز لوله اصلی می باشد. این نوع اتصال بایستی ضریب استحکام بالاتری نسبت به حالت اول داشته باشد زیرا فشار وارده بر انشعاب جدید با فشار خط اصلی لوله به یک اندازه می باشد. ساخت اسپیلت تی های فول برنچ دارای دشواری های زیادی است و مهمترین امر در ساخت آن داشتن دقت همراه با تمرکز بالا می باشد. در این روش برای ایجاد برش بر روی پد بالایی اسپلیت تی ، بایستی دقت بسیار بالایی در محاسبات برش انجام گردد زیرا به علت بالا بودن لوله انشعابی حجم بالایی از پد بالایی بریده می شود. همچنین در استفاده از این روش حتما بایستی از سدل کمکی جهت افرایش مقاومت و استحکام اسپلیت تی در برابر فشار های وارده استفاده نمود.لازم به ذکر است فیتینگ کردن نیپل به پد بالایی در این روش از حساسیت بسیار بالایی برخوردار می باشد و هر گونه اشتباه در محاسبات جوشکاری ، می تواند باعث دفرمه شده قطعه در محل اتصال گردیده و انجام عملیات انشعاب گیری را با مشکل و اتلاف وقت مواجه نماید.

اسپلیت تی زاویه دار:

در پاره ای از مواقع امکان این وجود دارد که شرایط انشعاب گیری به گونه ای می باشد که انشعاب بایستی با زاویه خاصی بر روی لوله اصلی ایجاد گردد. به مراتب با زاویه دار شدن عملیات انشعاب گیری تمامی مراحل ایجاد اسپلیت تی دشوار تر شده و دارای پیچیدگی بیشتری می گردد به طوریکه برش ایجاد شده بر روی پد بالایی محاسبات دقیق و خاص مخصوص به خود را پیدا می کند همچنین نیپل نصب شده بر روی پد بایستی با زاویه خاصی برش پیدا کند و جوشکاری گردد که روش جوشکاری آن در نقاط مختلف اتصال نیپل به پد متفاوت بوده و بسته به نیروی وارده بایستی تعداد پاس های جوشکاری مشخص گردد. همچنین فلنچ نصب شده بر روی نیپل نیز با زاویه خاص نسبت به افق نصب می گردد. قطعا قرارگیری دستگاه انشعاب گیری در این روش دشواری های خود را داراست نیاز به نگه دارنده هایی میباشد تا دستگاه بتواند در حالت زاویه دار بودن عملیات را به بهترین نحو به اجرا بگذارد.

فیتینگ اسپلیت تی در حالت های افقی و عمودی به مراتب شرایط بهتری را نسبت به حالت زاویه دار دارا می باشد. بهترین روش فیتینگ اسپلیت تی زمان بر می باشد که انشعاب به حالت عمودی رو به بالا ایجاد می گردد و دلیل آن این می باشد که بیشتر وزن اسپلیت تی بر روی لوله اصلی قرار می گیرد و عملیات فیتینگ با سرعت بالایی انجام می گردد.

در حالتی که عملیات فیتینگ اسپلیت تی به شکل عمودی رو به پایین انجام گردد یعنی انشعاب ایجاد شده در لوله به شکل عمودی رو به پایین می باشد. اجرای این حالت از این بابت دارای مشکل است که بیشتر وزن اسپلیت تی رو به پایین است و نگه داشتن و فیتینگ آن نسبت به حالت ذکر شده قبلی زمان برتر و دشوارتر می باشد. ممکن است انشعاب به شکل افقی از لوله اصلی گرفته شود که در این حالت نیز با استفاده از نگه دارنده های مناسب به راحتی می توان عملیات فیتینگ پد های بالایی و پایینی اسپلیت تی را انجام داد.

جوشکاری و اصول ساخت اسپلیت تی

معمولا برای عملیات جوشکاری اسپلیت تی از جوشکاری قوس الکتریکی و آرگون استفاده می شود. تعداد پاس های جوشکاری بایستی مشخص و بر اساس استاندارد تعریف شده باشد. برای ساخت اسپلیت تی بایستی بهترین و مجرب ترین نفرات به کار گرفته شوند.

یکی دیگر از موارد مهم در ساخت اسپلیت تی تناسب اندازه و فیت شدن قطعات بر روی یکدیگر می باشد. فیت کردن پدهای اسپلیت تی کار دشواری محسوب می گردد. به طوریکه دو قسمت بالایی و پایینی پد در کنار یکدیگر بایستی به طور کامل محیط خارجی لوله را احاطه کنند و هیچ شکاف و درزی مابین splittee و لوله ای که انشعاب می گیرد وجود نداشته باشد. وجود هر گونه شکاف و درز باعث بد جوش خوردن اسپلیت تی شده و این امر باعث ناکارآمدی فیتینگ جهت آب بندی خواهد گردید.

اسپلیت تی- ولو نصب شده روی اتصال و وزنی که از جانب آن بر اتصال وارد میشود. — فیتینگ اسپلیت تی و ولو نصب شده روی آن

معمولا در عملیات جوشکاری بین لبه های دو پد بالایی و پایینی از بک استریپ ( نوارهای فلزی ) مابین دو لبه استفاده می شود. تا هم دقت عملیات جوشکاری بالا رود و هم استحکام جوش ایجاد شده افزایش یابد. معمولاً در انتخاب مواد و ابزارهای جوشکاری جهت ساخت اسپلیت تی باید به موارد زیر توجه داشت. این موارد آیتم های تعیین کننده در انتخاب ابزارهای جوشکاری و ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند:

Pipe type

در درجه اول باید جنس لوله مشخص شود تا ابزارهای جوش و برش لوله مشخص شوند. بر حسب جنس لوله، لوله و سایر متریال های مورد نیاز ساخت اسپلیت تی انتخاب می شوند و برای انجام فرایندها روی لوله باید ابزارهای متناسب با کار روی لوله انتخاب شوند.

Pipe thickness

ضخامت لوله عامل تأثیر گذار بعدی در انتخاب متریال ها و ابزارها می باشد. برای مثال زمانی که جنس لوله ضخیم باشد، طبیعتاً جوشکاری و برش لوله و سایر متریال های split tee اهتمام بیشتری می طلبد. روی خطوط لوله با ضخامت بالا تنظیمات لازم برای برش و جوشکاری، نوع الکترود مورد استفاده، نحوه جوشکاری آرگون و مواردی از این قبیل نیز متفاوت خواهند بود.

Line flood

نوع سیال نیز در انتخاب مواد و متریال ها و روش ها حائز اهمیت است. برای مثال متریال ها و شرایط کار روی خطوط لوله حاوی سیال گاز، با زمانی که خطوط حاوی سیال آب هستند متفاوت خواهد بود.

Line design pressure

فشار طراحی سیال متعیر دیگری است که می بایست در طراحی و ساخت اسپلیت تی مورد توجه قرار گرفته شود. بدیهی است که فشار بالاتر به معنای تحمیل فشار بیشتر به اسپلیت تی و خود سیال خواهد بود. در این خصوص نکته حائز اهمیت انتخاب فشار طراحی برای ساخت فیتینگ است. البته برای ساخت اسپلیت تی ختما باید فشار موجود و واقعی سیال اندازه گیری شود اما معیار انتخاب ابزارها و متریال ها، و ساخت split tee فشار طراحی خواهد بود.

کیفیت لوله انتخابی جهت گرفتن انشعاب مانند سایر موارد تعیین شده بایستی شرایط مناسب جهت جوشکاری اسپلیت تی بر روی سطح لوله را داشته باشد. به عنوان مثال در صورتی که سطح لوله در محل انجام کار دارای فرسودگی یا زنگ زدگی باشد ممکن است موارد ذکر شده تاثیر بسزایی بر روی جوش داده شده داشته باشد و کیفیت جوش را به مراتب پایین می آورد.

زمانی که نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی پایین باشد و فشار خط بالا ، برای تقویت اسپلیت تی از تجهیزات تقویت کننده استفاده می شود. مثلا با استفاده از یک نیپل تقویتی دو تکه استحکام نیپل موجود را ارتقا می دهیم. همچنین برای تقویت خط جوش از یک سدل تقویت کننده استفاده می شود. که با نصب و اتصال آن هم خط جوش تقویت پیدا کرده و هم استحکام اسپلیت تی در مقابل کشش افزایش پیدا می کند.

در نهایت پس از پایان مراحل جوشکاری اسپلیت تی بایستی آزمون های تست جوش جهت بررسی کیفیت جوش انجام گیرد. از جمله تست های جوش رایج که از دقت بسیار بالایی برخوردار می باشد تست رادیوگرافی جوش می باشد.

در این تست با استفاده از دستگاه های مخصوص که قدرت نفوذ اشعه رادیواکتیو بالایی دارند تمامی خرابی های جوش داده شده بررسی می شود البته بسته به نوع اسپلیت تی حساسیت این تست ها متفاوت می باشد. لازم به ذکر است که انجام عملیات تست جوش رادیوگرافی به دلیل ایجاد اشعه رادیوگرافی از خطر بسیار بالایی برخوردار می باشد و معمولا بایستی قبل از انجام این تست محوطه تا شعاع مشخص شده از وجود نفرات پاکسازی گردد. همچنین زمان انجام تست رادیوگرافی بایستی به گونه ای باشد که کمترین تردد نفرات در آن زمان در محل مشخص شده صورت پذیرد.

دقت و حساسیت جوشکاری اسپلیت تی:

هر چه سیال موجود در لوله محل انشعاب از نوع سیال تر و فرارتر باشد ، جوشکاری اتصالات اسپلیت تی بایستی با دقت و حساسیت بالاتری انجام پذیرد. برای مثال اگر سیال بخار باشد ، نشتی سیال از سوراخی کوچک موجود در جوش اسپلیت تی ، می تواند آسیب های جبران ناپذیری از جمله آسیب های وارده بر نیروی انسانی را در بر داشته باشد.

سیال گاز نیز از مواردی است که بایستی در امر جوشکاری اسپلیت تی دقت لازم را به عمل آورد. زیرا گاز نشت شده می تواند به شکل ابر گازی در مکان تجمع پیدا کرده و این ابر در برخورد با کوچکترین منبع قابل اشتعال به یکباره منفجر شده و نیروی انسانی را به خطر می اندازد.

جوشکاری و ساخت اسپلیت تی و ملاحظات فنی جهت ارزیابی ریسک — جوشکاری و ساخت اسپلیت تی

در نقطه مقابل جوشکاری سیالاتی به مانند نفت خام و آب از حساسیت کمتری نسبت به بخار و گاز برخوردار می باشد. اول آنکه مواد ذکر شده سیالیت کمتری را دارا بوده دوم آنکه قابل روئیت هستند و اگر split tee ساخته شده دارای نشتی باشد به سرعت محل نشت پیدا می شود و نسبت به رفع آن اقدام می شود.

از موارد دیگری که حساسیت جوشکاری اسپلیت تی را بالا میبرد ، ایجات فیتینگ اسپلیت تی جهت قطع و نگه داشتن جریان درون خطوط لوله می باشد. حساسیت این مرحله به این علت بالاست که دیگر لوله وانشعاب جدیدی وجود ندارد که بتوان فشار وارده در محل قطع سیال یا گاز را به آن وارد نمود بلکه کلیه فشار بر روی فیتینگ اسپلیت تی می باشد . پس وجود کوچک ترین نشتی در محل جوشکاری می تواند عواقب جبران ناپذیری را چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ جانی به همراه داشته باشد.

قطعات اسپلیت تی

فرآیند ساخت اسپلیت تی به عنوان فیتینگی که در انشعاب گیری خطوط لوله مورد استفاده قرار می گیرد دارای حساسیت ها و پیچیدگی های خاص خود است که عدم توجه به آن می تواند ساخت فیتینگ را با مشکلاتی مواجه کند. همین امر باعث بروز آسیب تدریجی در کار می گردد. ساخت اسپلیت تی بایستی به بهترین و کامل ترین حالت ممکن انجام گیرد. ساخت اسپلیت تی از طریق روش جوشکاری بهترین و مقرون به صرفه ترین روش می باشد.

قسمت های مختلف اسپلیت تی:

سدل اسپلیت تی: این قسمت دارای دو تکه است و اصولا به همین دلیل اسپلیت تی را یک فیتینگ دو تکه می خوانند. تکه بالایی آن قسمت از اسپلیت تی می باشد که نیپل و در نهایت فلنج روی آن قرار گرفته و مونتاژ می شود بنابراین بایستی قسمت بالایی پد به اندازه سایز انشعابی که گرفته می شود برش خورده و نیپل بر روی آن جوشکاری شود. در مرحله اجرای عملیات تکه بالایی بر روی محیط لوله اصلی قرار گرفته می شود، پس بایستی تکه بالایی هم سایز لوله اصلی باشد.

اسپلیا ای و نصب روی خط لوله اصلی — فیت آپ اسپلیت تی (Split tee) روی لوله

یکی از نکاتی که در ساخت اسپلیت تی باید مورد توجه قرار گیرد این امر است که برای آماده سازی این فیتینگ نیاز به دو قطعه لوله هم سایز با لوله اصلی خواهد بود. به عبارتی برای مثال اگر قرار بر ساخت اسپلیت تی به طول ۱ متر باشد نیازمند لوله ای به سایز لوله اصلی با طول حداقل ۲ متر هستیم. چرا که دو تکه اسپلیت تی در مجموع سایزی بیشتر از سایز لوله اصلی خواهند داشت. در واقع جداره داخلی split tee هم سایز با جداره خارجی لوله اصلی خواهد بود و به همین دلیل استفاده از دو تکه یک لوله ۱ متری نمی تواند پاسخگوی نیاز باشد. لوله ۲ متری را به دو تکه تقسیم کرده و از یکی پد بالایی را استخراج می کنیم و از دیگری پد پایینی را می سازیم.

فرایند ساخت باید به گونه ای باشد که دو تکه بعد از نصب روی لوله اصلی کاملاً با آن فیت باشند و هیچ خلل و فرجی میان شان وجود نداشته باشد. نه درز و شکاف و فاصله میان اسپلیت تی و لوله مورد قبول است و نه کوچک تر بودن سایز اسپلیت تی نسبت به سایز لوله. لذا در این خصوص محاسبات طراحی و محاسبات حین ساخت باید به دقیق ترین شکل ممکن انجام شود تا ایرادی از این جانب متوجه انشعاب نشود.

معولاً فرایند ساخت split tee توسط یک تکه لوله به سایز لوله اصلی مورد بازرسی و تست قرار می گیرد. هر کدام از تکه های فیتینگ را پس از برش با لوله مذکور تست می کنیم و آن را درون لوله فیت می کنیم تا حین نصب روی خط اصلی دچار مشکل نشویم.

در نهایت نیز هر دو تکه ساخته شده را روی لوله آزمایشی نصب و آن ها را با هم فیت می کنیم تا از صحت فیتینگ ساخته شده اطمینان کسب کنیم.

نیپل فیتینگ:

شامل لوله ورودی انشعاب جدید می باشد. این بخش از فیتینگ بر اساس زاویه ای که انشعاب می بایست داشته باشد طراحی و ساخته شده و سپس بر روی تکه بالایی split tee نصب می گردد.

فلنج فیتینگ: این فلنج هم سایز با قطر نیپل یا همان انشعاب جدید خواهد بود که به صورت جوشکاری روی نیپل نصب می گردد.

مراحل آماده سازی اسپلیت تی:

طراحی اسپلیت تی بر اساس داده های فنی
آماده سازی تجهیزات و دستگاه ها و ماشین آلات
برش لوله متناسب با نفشه ها و طرح های خروجی واحد مهندسی
پخ زنی خطوط لرش یافته اسپلیت تی
نصب و جوشکاری نیپل
نصب و جوشکاری فلنج

پس از انجام تمامی مراحل ذکر شده در بالا کلیه عملیات کارگاهی اسپلیت تی قبل از اعزام به محل انجام پروژه به پایان میرسد. لازم به ذکر است تمامی مراحل انجام شده بایستی با دقت و حساسیت بسیار بالایی انجام پذیرد در غیر این صورت هر گونه بی دقتی در مراحل برش لوله و جوشکاری باعث ایجاد انحراف فلنج و نیپل گردیده و انجام عملیات انشعاب لوله را به تعویق خواهد انداخت.

مونتاژ قطعات اسپلیت تی:

قطعات ذکر شده روی تکه بالایی فیتینگ نصب می گردند و بر روی لوله اصلی در محل انشعاب گیری قرار داده می شوند و در نهایت پس از قرارگیری تکه پایینی عملیات جوشکاری دو تکه به یکدیگر صورت می گیرد. در جوشکاری باید دفت شود که تکه های split tee کاملا با همدیگر و با خود لوله اصلی فیت باشند تا هیچ ایرادی از این جانب متوجه عملیات اجرایی نشود. به این ترتیب است که اسپلیت تی کامل جداره خارجی لوله را در محل فیتینگ پوشش خواهد داد. ( به این فیتینگ اصطلاحا اسپلیت تی ساخته شده یا فابریک می گویند ).

در مراحل ساخت اسپلیت تی کیفیت جوش کاری بایستی به بهترین حالت ممکن باشد تا بتواند فشار وارده از طرف سیال و خط لوله را تحمل کند. در مواقعی که عملیات انشعاب گیری در عمق زمین صورت می گیرد و اسپلیت تی روی لوله ای نصب می شود که در عمق زمین است، باید توجه داشته باشیم که فیتینگ و لوله و انشعاب باید توان و تحمل وزن خاکی که بعد از عملیات روی آن ها ریخته می شود را داشته باشد. از این رو فشار مضاعفی که به مجموعه وارد می شود می بایست در مراحل مهندسی و طراحی مورد توجه قرار گیرد.

بیشترین حساسیت را بازرس جوش بر روی فیتینگ میان پد و نیپل به خرج می دهد زیرا بر این ناحیه دو نیرو وارد می گردد.

در بعضی از موارد به دلیل بالا بودن سایز لوله اصلی و انشعابی و همچنین بالا بودن فشار ناشی از جریان سیال در لوله از سدل های کمکی برای استحکام بیشتر و بالا بردن مقاومت split tee استفاده می گردد به طوریکه پس از قراردادن نیپل بر روی پد بالایی و جوشکاری آن سدل کمکی قرار داده میشود و به طور کامل بر روی پد بالایی جوش داده می شود جوش دادن سدل نقش بسزایی در بالا بردن مقاومت و استحکام نیپل در برابر فشارهای موجود را داراست. پس از جوشکاری سدل ، فلنج بر روی نیپل قرار داده شده و جوشکاری می گردد.

جنس متریال اسپلیت تی:

نمی توان به دلخواه از هر متریال برای تهیه اسپلیت تی استفاده نمود. جنس متریال می بایست هم با جنس خطوط لوله مطابقت داشته باشد و هم با فشار و نوع سیال متناسب باشد. چنانچه متریال ضعیف تر از حالت مناسب آن باشد فیتینگ توان مقاومت در برابر فشار لوله و سیال را نخواهد داشت. در انتخاب متریال بر اساس استانداردهای در نظر گرفته شده بایستی بسیار دقت شود.

برش اسپلیت تی با تجهیزات زینسر (ZINSER)

در فرایند آماده سازی و تحویل اتصال اسپلیت تی برش قطعات آن از اهمیت بالایی برخوردار است. مواد اولیه و متریال های اسپلیت تی شامل قطعات لوله و یک عدد فلنج متناسب با فشار کار و طراحی خط لوله می باشد. در مراحل آماده سازی اسپلیت تی ما به ترتیب فرایندهای زیر را داریم:

تهیه نقشه و طرح اسپلیت تی متناسب با مشخصات فنی خط
خرید قطعات و متریال ها
آماده سازی تجهیزات، دستگاه ها و ماشین آلات
تهیه فلنج متناسب با سایز انشعاب و فشار کاری و طراحی خط، و ضخامت لوله
برش لوله از طریق دستگاه هوا برش و بر اساس نقشه آماده و تدوین شده
پخ زنی خطوط بریده شده لوله به منظور تسهیل و افزایش کیفیت خطوط جوش
جوشکاری نیپل اسپلیت تی روی پد سدل آن
جوشکاری فلنج بر روی نیپل
سایر اقدامات جانبی نظیر سندبلاست و رنگ آمیزی اتصال اسپلیت تی
تحویل به مشتری

برش اسپلیت تی با زینسر — جعبه محصولات هوا برش برند زینسر برای برش قطعات اسپلیت تی

چنان که می بینیم مراحل ساخت اتصال اسپلیت تی فرایندهای متعددی را شامل می شوند که هر یک نیز به نوبه خود زیر فرایندهایی را در بر دارند. در این نوشتار به برش لوله و قطعات آن بر حسب نقشه و کلیشه آماده شده بر اساس نقشه خواهیم پرداخت. برش لوله اسپلیت تی شامل دو نوع برش دورانی خود لوله، و برش خطی لوله خواهد بود. برش را هم می توان از طریق دستگاه beveling machine به انجام رساند و هم تورچ های برش گاز و هوا. بدیهی است که در صورت برش از طریق beveling machine فرایند دقیق تر انجام خواهد شد اما مشروط بر این که جوشکاری تنظیمات و نحوه کار با این دستگاه را بلد باشد.

مراحل برش لوله را می توان به شرح زیر برشمرد:

برش قطری لوله متناسب با سایز پدها یا سدل اسپلیت تی بر حسب نقشه
برش طولی لوله به منظور دو تکه کردن لوله. چنان که می دانیم اتصال اسپلیت تی یک اتصال دو تکه است و می بایست دو تکه روی خط لوله به هم فیت شده و جوشکاری شوند.
برش دورانی میانه پد بالایی به منظور ایجاد مسیر ورودی خط انشعاب جدید. خروجی این برش یک دایره خواهد بود که نیپل اسپلیت تی روی آن جوشکاری خواهد شد.

چنان که اشاره شد استفاده از دستگاه بولینگ برای جوشکاری مرجح است اما در مواردی که جوشکار و برش کار فرایند دارای تبحر و مهارت بالایی می باشد، می توان از مهارت وی برای برش لوله به دقیق ترین شکل ممکن بهره برد. البته مشروط بر این که بهترین ابزارها، دستگاه ها و تجهیزات در اختیار وی قرار داده شود و به صرف تخصص برش کار بسنده نشود.

از جمله ابزارهای مناسبی که باید برای برش لوله مورد توجه قرار گیرد دستگاه ها و ابزار آلات برش و علی الخصوص تورچ های برش می باشند که حرارت برش را به فلز منتقل کرده و به این ترتیب برش را به انجام می رسانند.

برندهای صاحب نام متعدد و متنوعی در زمینه تولید ابزارهای هوا برش موجود هستند که جهت برش قطعات اسپلیت تی می توان از آن ها استفاده کرد. اما یکی از تولید کنندگان معتبر در این زمینه شرکت آلمانی زینسر (ZINSER) می باشد که انواع ابزارهای جوشکاری و برش آن برای سازندگان اسپلیت تی بسیار مثمر ثمر می باشند. این شرکت مجهز به ابزارهای برش سرد لوله نیز می باشد اما در مورد خاص اسپلیت تی و به منظور برش قطعات اتصال اسپلیت تی می توان از مجموعه کامل ابزارهای هوا برش برند زینسر استفاده کرد. از ویژگی های اصلی ابزارهای برش شرکت آلمانی زینسر (ZINSER) می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ابزارهای برش دستی اسپلیت تی زینسر — مجموعه ابزارهای برش دستی زینسر (ZINSER) برای سازنده اسپلیت تی

دوام بسیار بالا در صورت نگهداری مناسب و تدوین برنامه های تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه
دقت بالای دستگاه و تنظیمات راحت و ساده برای اپراتورهای سازنده اسپلیت تی. این مورد به ویژه در خصوص تورچ های هوا برش زینسر بیشتر صدق می کند. تنظیم میزان گاز و اکسیژنی که می بایست از مجموعه خارج گردد و ضمن حرارت، فرایند برش قطعات اسپلیت تی را انجام دهد از اهمیت بالایی برخوردار است. ابزار برش دستی زینسر این قابلیت را به استفاده کننده می دهد.
تسهیل در تأمین و تهیه این ابزار در بازار داخلی. با توجه به سیاست های مناسب و به روز تجاری شرکت زینسر، ابزارها و دستگاه های این شرکت به سهولت در اقصی نقاط دنیا قابل تهیه هستند و ما نه تنها در بازار داخلی، بلکه در موارد انجام پروژه های آماده سازی اسپلیت تی و انجام انشعاب گیری روی خطوط لوله و مخان در دیگر کشورها نظیر عراق نیز توانسته ایم ابزارهای زینسر را به راحتی به دست آورده و از آن ها استفاده کنیم.

با توجه به آن چه گفته شد محصولات برند زینسر برای تمامی سازندگان اسپلیت تی و سایر قطعات خطوط لوله، و به طور کلی تمامی فعالان در حوزه برش و جوشکاری فلزات قابل استفاده هستند و می توانند از مزایا و کیفیت این محصولات به نحو احسن بهره ببرند.

پرتونگاری یا تست رادیوگرافی اسپلیت تی

ساخت اسپلیت تی به معنای اتمام فرایند و تحویل آن به مشتری نمی باشد. پس از اتمام فرایند ساخت اسپلیت تی می بایست آزمون ها و تست های مورد نیاز روی آن انجام شود. یکی از تست های معمول روی این فیتینگ دو تکه خط لوله تست پرتونگاری می باشد که دارای دقت بسیار بالا و در عین حال حساسیت زیادی نیز می باشد. تست پرتونگاری یا رادیوگرافی به این منظور انجام که نسبت به خطوط جوش قطعات این فیتینگ اطمینان حاصل شود.

ارزیاب و تست کننده بر حسب فشاری که قرار است از جانب سیال و لوله روی اسپلیت تی واد شود تست پرتونگاری را انجام می دهد و تمامی خلل و فرج خطوط جوش را مورد بررسی قرار می دهد. در تست پرتونگاری پرتوهایی با قابلیت و قدرت نفوذ بسیار بالا به نواحی جوش نفوذ می کنند و تمام مشخصات فیزیکی ناحیه جوش را مورد ارزیابی قرار می دهند. اگر نوسانی در خطوط جوش وجود داشت، شکاف ها و خوردگی ها و سوراخ شدگی ها در نواحی جوش وجود داشت، جوش دچار درز و حفره بود و یا خطوط جوش دچار ناپیوستگی و انقطاع بود از طریق تست پرتونگاری قابل ردیابی و شناسایی خواهد بود.

تست رادیوگرافی اسپلیت تی از اهم ملاحظات در تشخیص کیفیت آن است — اسپلیت تی پس از ساخت مورد تست رادیوگرافی یا پرتونگاری قرار می گیرد

در عملیات های مهم، و در مواردی که کارفرما الزام می کند ضرورت دارد که پس از ساخت اسپلیت تی روی آن تست پرتونگاری صورت گرفته و گزارش آن در خدمت کارفرما قرار داده شود. البته در اکثر موارد کارفرما یا شرکت بازرسی مورد نظر کارفرما وظیفه تست رادیوگرافی یا پرتونگاری اسپلیت تی را بر عهده می گیرند اما در مواقعی ممکن است او به داده های سازنده اکتفا کند و به گزارشات او اطمینان کند. در این شرایط وظیفه سازنده است که پس از ساخت اسپلیت تی تست دقیق پرتونگاری روی آن داشته باشد.

لازم به ذکر است تست رادیوگرافی اسپلیت تی یا هر قطعه دیگری می تواند منشأ بروز آسیب و بیماری برای نیروی کار باشد. به همین دلیل احتیاطات لازم در خصوص آن حتما و قطعا باید رعایت شود. مجری پرتونگاری اسپلیت تی در درجه اول باید از مسئول مربوطه پروانه کار را گرفته باشد. این بدان معناست که محیط انجام کار برای تست پرتونگاری یا رادیوگرافی مساعد می باشد. محوطه باید از تمامی افرادی که دخالتی در فرایند تست ندارند تخلیه شود تا آسیبی بر آن ها وارد نشود. پرتوهای ساطع از ابزارهای رادیوگرافی برای بدن بسیار مضر بوده و می توانند آثار و عواقب خود را تا پایان عمر بر پیکر کسانی که در معرض آن قرار گرفته اند باقی بگذارند.

در نتیجه پیش بینی ساز و کارهایی که بر اساس آن ها کمترین تعداد افراد در معرض کمترین میزان از اشعه های پرتو شده قرار گیرند از الزامات محسوب می شود و خود بازرسین و انجام دهندگان تست پرتونگاری اسپلیت تی نیز مجاز نیستند که بیشتر از یک حد زمانی مشخص در محدوده قرار گیرند. در صورتی که فرایند نیاز یه زمان بیشتر داشت بهترین راه تعویض ارزیاب و امدن یک بازرس چدید برای انجام ادامه مراحل تست پرتونگاری اسپلیت تی خواهد بود.

مرزکشی محوطه پرتونگاری از الزاماتی است که در تست اسپلیت تی باید مورد توجه قرار گیرد. پرتونگار همچنین می بایست با استفاده از نوارهای اخطار و سایر ابزارهای منع کننده برای تردد، نظیر چراغ های هشدار دهنده مانع وارد شدن افراد غیر محاز به محوطه ای شود که در آن ها پرتو وجود دارد. همچنین زمان آغاز و اتمام فرایند پرتونگاری اسپلیت تی باید به مسئول محوطه اطلاع داده شود تا اقدامات لازم پیش و پس از انجام تست را مبذول کند. هرگز نباید نسبت به این نوع از آزمون اسپلیت تی بی تفاوت بود، چرا که می تواند منشأ آسیب های جدی بر محیط و نیروی کار باشد. معمولاً بر حسب شدت و مدت زمان انجام تست رادیوگرافی، پرتونگاران تغییر داده می شوند تا میزان پرتو ساطع شده بر بدن آن ها از حد مجازی عدول نکند.

به خصوص در مورد دستگاه ها و ابزارهای تست رادیوگرافی باید توجه ویژه داشت. حتما این ابزارها باید تحت کنترل و بازرسی مستمر قرار بگیرند و یک برنامه مدون تعمیرات و نگهداری برای شان در نظر گرفته شود. در صورتی که قطعات و ابزار کار معیوب باشند ممکن است پرتوهای ساطعه از حد مجاز یا از دامنه کاری مجاز فراروی کرده و به این ترتیب آسیب های پیش بینی نشده به محیط و نیروی کار و حتی افراد غیر دخیل در فرایند وارد کنند. کلیه ابزارها می بایست پس از اتمام فرایند جمع آوری شده و مراقبت ها و نگهداری های لازم بر آن ها انجام شود.

اسپلیت تی یک اتصال بسیار حساس و حیاتی در خطوط لوله به شمار می رود و در صورت بروز ایراد در آن، به خصوص پس از بهره برداری، می توان گفت که نه یک خط، بلکه دو خط لوله دچار ایراد عملکردی خواهند شد و مجتمع صنعتی از دو سو دچار ضرر و زیان می شود. از این رو هم فرایند ساخت اسپلیت تی و هم بازرسی و تست آن باید به دقیق ترین و بهترین شکل ممکن انجام شود. تست رادیوگرافی یا پرتونگاری ابزاری مطمئن جهت ارزیابی خطوط جوش اسپلیت تی محسوب می شود و به این دلیل دارای کاربرد حائز اهمیت است، از این رو در اغلب موارد از این تست بهره گیری می شود. توصیه می شود تست پرتونگاری اسپلیت تی در ساعات شب و زمانی انجام گیرد که تردد به کمترین میزان خود می رسد. بهتر آن است که این نوع تست ها در مجاورت اماکن عمومی و محل های گر تردد انجام نشود و تا جای ممکن در خلوت و بدون حضور افراد غیر دخیل به انجام برسد.

از این دست توصیه ها برای انجام تست رادیوگرافی اسپلیت تی بی شمار هستند، اما به طور کلی می توان گفت تخلیه محل انجام کار از هر گونه نیروی انسانی جزو اولویت هاست که بر ضریب اطمینان فرایند می افزاید. افراد پرتونگار باید مجهز به ابزارهای ایمنی و حفاظت فردی باشند، با میزان سنج و دستگاه رادیومتر میزان پرتوهای ساطع شده در محیط تست اسپلیت تی را ارزیابی کنند و در سر موعد محیط را تخلیه کنند و افراد جایگزین را جانشین خود سازند تا آسیبی متوجه شان نشود.

موارد فوق بخش هایی از نکات ایمنی بود که در خصوص تست پرتونگاری اسپلیت تی گوشزد گردید. بی شک رعایت این قسم دستورالعمل ها و الزامات هم به پیشبر فرایند کمک می کند، هم محیط را سالم نگه دارند و هم آسیبی به نیروی انسانی و افراد متفرقه وارد نکنند.

تورچ جوشکاری میگ مگ (MIG/MAG) برای ساخت اسپلیت تی

جوشکاری فیتینگ اسپلیت تی بدون شک یکی از مهم ترین فرایندها در روند ساخت اسپلیت تی به شمار می رود و به همین دلیل در خصوص آن باید بیشترین دقت را مبذول داشت. اصلی ترین کارکرد این فیتینگ خط لوله حفظ عملکرد خود یبه عوان یک سه راهی روی خطوط لوله است که به منظور انشعاب گیری استفاده می شود.

برای ساخت سه راهی دو تکه اسپلیت تی ابتدا به ساکن نیاز به متریال هایی همچون قطعات لوله متناسب با سایز خط لوله اصلی و سایز خط انشعابی داریم. دو سر مستقیم اسپلیت تی روی لوله نصب می شوند و از این رو باید هم سایز با ابعاد لوله باشند، اما این فیتینگ دارای یک سر انشعابی نیز خواهد بود که به صورت عمود یا زاویه دار روی پدهای اسپلیت تی نصب و جوشکاری می شود.

قطعات لوله تهیه شده متناسب با سایز لوله اصلی و انشعاب، فشار خط و نوع سیال و متغیرهایی از این دست، می بایست بر حسب نقشه طراحی شده مهندسی split tee برش زده شوند. سپس قطعات بریده شده روی یکدیگر نصب می شوند و در نهایت خروجی کار که یک سه راهی دو تکه خواهد بود که روی خط لوله به هم جوشکاری می شود. به این ترتیب اسپلیت تی روی لوله نصب می شود. کلیه فرایندهای نصب قطعات، و نصب اسپلیت تی روی لوله از طریق جوشکاری قوس الکتریکی یا جوش آرگون TIG به انجام می رسند و اصلی ترین متغیر در تعیین میزان استحکام این فیتینگ همین کیفیت جوشکاری انجام شده قطعات روی هم و split tee روی لوله خواهد بود.

بر این اساس باید در خصوص جوشکاری اسپلیت تی روی لوله بیشترین دقت و وسواس را به خرج داد تا از بروز آسیب پس از نصب این فیتینگ روی خط لوله پیشگیری شود. چنان که می دانیم بروز هر گونه ایراد از جانب اسپلیت تی پس از نصب و بهره برداری از انشعاب تبعات سنگینی به همراه خواهد داشت و شاید مدیران مجتمع را وادار کند که فعالیت های خط را متوقف کنند تا بتوانند ایراد رخ داده را رفع کنند. از همین حیث باید احتیاطات ویژه حین ساخت و نصب اسپلیت تی روی لوله به انجام برسد تا در زمان عملیاتی شدن فیتینگ مشکلی در کار رخ ندهد.

به منظور افزایش کیفیت جوشکاری علاوه بر بهره گیری از جوشکاران متبحر و واجد صلاحیت جوشکاری روی خطوط لوله، و استفاده از ابزارهای مناشب جوشکاری نظیر الکترودها، فیلرهای جوش آرگون، ماشین آلات جوشکای مناسب و نظایر آن، می بایست از بهترین تورچ های هوا برش و جوش آرگون استفاده شود. برش قطعات اسپلیت تی معمولاً از طریق هوا برش انجام می شود و برای این که کیفیت خطوط برش به بهترین و مناسب ترین شکل ممکن از کار در بیاید باید از تورچ هوا برش مناسب استفاده شود. برندهای متعددی در این زمینه تولیدات باکیفیت را ارائه می دهند و می توان از آن ها خروجی های مطمئنی دریافت کرد. یکی از برندهای صاحب نام در زمینه تولید تورچ های جوشکاری شرکت میگ مگ (MIG MAG) می باشد که در پروژه های ساخت اسپلیت تی و سایر فیتینگ های خطوط لوله بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

تولیدات تورچ جوشکاری آرگون شرکت میگ مگ دارای سیستم های انتقال حرارت بسیار دقیق و مناسب بوده و به این ترتیب می توانند ابزاری مناسب برای جوشکاری TIG یا همان آرگون باشند. برای ساخت اسپلیت تی در اغلب موارد جوشکاری آرگون نیز مورد نیاز می باشد، خصوصاً برای خطوط جوشی که از حساسیت بالایی رخوردار بوده و فشار بالایی را تحمل می کنند، استفاده از جوشکاری آرگون ضروری است. برای مثال برای نصب فلنج روی نیپل split tee باید از این جوشکاری استفاده کرد. نحوه اتصال و کیفیت نصب فلنج روی اسپلیت تی از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل باید در خصوص آن حساسیت ویژه به خرج داد.

استفاده از فیلر مناسب، استفاده از تورچ جوشکاری باکیفیت، ابزار آلات و دستگاه های استاندارد، جوشکاران متبحر در زمینه جوش آرگون، فضای کاری مناسب و مؤلفه هایی از این دست برای جوشکاری آرگون بسیار مهم می باشند. انواع تورچ های جوشکاری میگ مگ در این زمینه می توانند یاری رسان ما برای ساخت اسپلیت تی به بهترین نحو ممکن باشند. محصولات این شرکت دارای تنوع بالا بوده و هر مدل محصولات تورچ جوشکاری میگ مگ مناسب با کارکرد خاص خود خواهد بود. از این رو بهره گیرنده از تورچ های میگ مگ باید آشنایی ضمنی با انواع مدل ها و کارکرد هر کی داشته باشد تا بتواند به بهترین نحو از این ابزارها برای ساخت اسپلیت تی بهره ببرد.

تورچ جوشکاری میگ مگ مناسب برای ساخت اسپلیت تی — برای ساخت اسپلیت تی باید از ابزارهای مناسب نظیر تورچ جوشکاری میگ مگ (Mig Mag) استفاده شود

تورچ های جوشکاری میگ مگ دارای تلورانس بسیار پایین بوده و همچنین عمر و دوام بالایی را نیز دارند. همین فاکتورها بیاری از فعالان در زمینه جوشکاری خطوط لوله و فیتیتنگ های آن ها نظیر اسپلیت تی را به استفاده از محصولات میگ مگ راغب کرده است. ما هم به عنوان یکی از واحدهای فعال در زمینه ساخت اسپلیت تی و نصب آن روی لوله ازاین تورچ ها استفاده کرده و نتایج مثبتی را که خروجی آن ها بر فرایند داشته است به عینه مشاهده کرده ایم. باید اشاره شود که ما خود مجری عملیات های انشعاب گیری از خط لوله می باشیم و به این لحاظ عملکرد اسپلیت تی هایی که شاخته ایم را پس از انشعاب گیری خود مورد آزمون و ارزیابی قرار داده ایم. خوشبختانه در تمامی عملیات هایی که طی سال های متمادی روی خطوط لوله انجام داده ایم هیچ گاه ایرادی از جانب تورچ های جوشکاری میگ مگ متوجه ما نشده است و به همین دلیل این برنده یکی از برندهای مطمئن و صاحب اعتبار برای ما جهت انجام فرایندهایی نظیر ساخت اسپلیت تی و انشعاب گیری تبدیل شده است.

برش قطعات اسپلیت تی با تورچ ایساب (ESAB)

اسپلیت تی از اتصالات بسیار کاربردی در خطوط لوله می باشد که با توجه به استحکام و ضریب ایمنی بالاتری که نسبت به سایر اتصالات در خطوط لوله دارد بیش از آن ها برای انشعاب گیری مورد استفاده قرار می گیرد. فیتینگ اسپلیت تی معمولاً دو نوع اسپلیت تی های اکسترود و اسپلیت تی های ساخته شده با روش جوشکاری را شامل می شود. در خصوص ترجیح هر یک بر دیگری، فرایندها، نظرات کارشناسان و خبرگان مهندسی و طراحی خطوط لوله است که تعیین می کند کدام نوع از اسپلیت تی مناسب برای انشعاب گیری از یک خط لوله به خصوص می باشد.

در حالت کلی ترجیح نوع اسپلیت تی ملاحظات فنی ایمنی تعیین کننده خواهند بود و نمی توان حکم کلی صادر کرد. گرچه اسپلیت تی های اکسترود قابلیت و کارایی و مقاومت بالاتری دارند اما نمی توان این حکم را برای تمام انشعاب ها تعمیم داد. در این خصوص تیم های طراحی و برنامه ریزی مجتمع تصمیم خواهند گرفت. اگر نظر تیم برنامه ریزی مبتنی بر استفاده از اسپلیت تی ها از نوع جوشکاری بود می بایست اقدامات لازم برای ساخت قطعه را به انجام رساند.

برش قطعات فیتینگ اسپلیت تی با تورچ ایساب — برش قطعات اسپلیت تی با تورچ برش هوا ایساب (ESAB)

اسپلیت تی جوشی بر خلاف اتصال یک تکه اکسترود دارای چند قطعه است که ابتدا از لوله ها متناسب با نوع و سایز انشعاب برش داده می شوند و سپس روی همدیگر جوشکاری می شوند. اسپلیت تی دارای یک پد یک تکه پایینی، و یک پد بالایی است که بر حسب سایز انشعاب یک نیپل روی آن جوشکاری می شود. پدها و نیپل ابتدا به ساکن بر حسب نقشه اسپلیت تی برش داده نمی شوند. یکی از روش های رایج برای بریدن لوله و درآوردن قطعات split tee روش برش از طریق دستگاه هوا برش می باشد.

دستگاه هوا برش شامل قطعات و اجزای زیر است:

کپسول هوا برش
رگلاتور
شیلنگ های گاز
شیر یک طرفه
تورچ برش

چنان که اشاره شد یکی از قطعات مورد نیاز برش گاز و هوا تورچ می باشد. کیفیت تورچ برش از جمله نکات بسیار مهم در کیفیت خروجی برش می باشد. در صورتی که این دستگاه عملکرد نادرستی داشته باشد می توان با مشکلاتی نظیر زیر مواجه شد:

در صوتی که بست ها و مهره اتصال آن مشکل داشته باشد با نشتی هوا مواجه خواهیم بود که متعاقب آن فشار سیال پایین آمده و برش split tee با مشکل مواجه خواهد شد.
در صورتی که دریچه خروج یا سر مشعل تورچ ایراد داشته باشد مشعل خروجی دچار ایراد خواهد شد و این امر بر برش لوله اثر منفی خواهد گذاشت.
در صورتی که شیر تنظیم فشار تورچ دچار مشکل باشد در تنظیم دقیق میزان فشار مطلوب دچار ایراد خواهیم شد و این امر آثار خود را بر ساخت اسپلیت تی خواهد گذاشت، چرا که برش اسپلیت تی با مشکل رو در رو خواهد شد.
اگر محفظه اختلاط دچار هر گونه ایرادی شود ترکیب مناسب میان گاز و اکسیژن جهت برش لوله حاصل نیامده و به این ترتیب در برش لوله حین ساخت اسپلیت تی به مشکل خواهیم خورد.

موارد ذکر شده برخی از ایراداتی است که می تواند بر کار برش قطعات اسپلیت تی وارد شود. این ایرادات از ناحیه تورچ خواهند بود و می بایست اقدامات اصلاحی را به صورت پیشگیرانه اتخاذ کرد تا شاهد ایراداتی از این دست نباشیم. یکی از راه های رفع اصلاحی ایراد استفاده از برندهای مناسب در خرید و استفاده از تورچ های برش می باشد. می بایست حتی الامکان از تورچ هایی استفاده شود که دارای ضریب یفیت بالایی باشند و بتوان در دراز مدت از آن ها استفاده کرد. معیارهای انتخاب یک تورچ مناسب هوا برش چهت برش قطعات split tee را می توان به شرح زیر برشمرد:

دارای شیر تنظیم مناسب با دقت بالا در تنظیم باشد تا اپراتور ساخت اسپلیت تی از این حیث دچار ایراد نشود.
بست ها و مهره های آن باید بیشترین ضریب استحکام را داشته باشند تا در مقابل باز کردن و بستن مکرر دچار آسیب و هرز شدگی و شکستگی و ترک خوردگی نشوند.
سر مشعل تورج باید کارکرد خود را به بهترین شکل ممکن انجام داده و متناسب با تنظیمات اپراتور مشعل را خارج کند تا امر برش لوله برای ساخت اسپلیت تی به بهترین نحو ممکن انجام شود.
تورچ مذکور باید دارای دوام بالا باشد تا بتوان در میان مدت با بهترین کارآیی و بهره وری از آن استفاده کرد. در غیر این صورت ناچار خواهیم بود که مدام تورچ های جدید را خریده و برای برش لوله مورد ارزیابی و تست قرار دهیم.
مشتریان در زمینه ای مشابه از این برند استفاده کرده باشند و نسبت به کیفیت و دوام عملکردی آن رضایت خود را اعلام کرده باشند.

تورچ ایساب برای ساخت اسپلیت تی به کار میرود. — تورچ ایساب مناسب برای برش قطعات و ساخت اسپلیت تی

تورچ های هوا برش ایساب (ESAB Torch) از جمله شناخته شده ترین و معروف ترین برندها در زمینه تولید تورچ های هوا برش محسوب می شوند و از این حیث بسیاری از مشتریان کارکشته از این برند برای جریان امور خود استفاده خواهند کرد. ما در پروژه های متعدد ساخت اسپلیت تی از برند ایساب برای تهیه تورچ برش هوا استفاده کرده ایم و خوشبختانه همیشه بازخورد مثبت از محصولات این شرکت دریافت کرده ایم. بروز ایراد از جانب تورچ هوا برش بر کیفیت اسپلیت تی تأثیر منفی مشهودی خواهد گذاشت و از این حیث انتخاب تورچ مناسب از اهمیت بالایی برخودار است.

ساخت اسپلیت تی برخلاف ظاهر ساده انگارانه اش اما دارای پیچیدگی ها و متغیرهای تعیین کننده عدیده می باشد. در این نوشتار فقط به یکی از متغیرها در ابعاد کوچک آن اشاره رفت، اما با ابن وجود آثار منفی و آسیب زایی که همین متغیر کوچک می تواند داشته باشد را مرور کردیم و پی بردیم که همین آیتم می تواند چه تبعاتی به همراه داشته باشد. بنابراین فرایند ساخت اسپلیت تی را هرگز نباید ساده گرفت. این فیتینگ قرار است که برای مدت های مدید به عنوان ورودی انشعاب جدید ایفای کارکرد کند و از این حیث بی توجه به هر یک از این متغیرها می تواند کیفیت این کارکرد را به طرز مشهود و ملموسی زیر سؤال ببرد.

ارزیابی ریسک اسپلیت تی، نشتی کسپول هوا برش

چنان که در نوشتارهای پیشین اشاره شد در فرایند ارزیابی ریسک اسپلیت تی متغیرهای تعیین کننده عدیده ای دخیل می باشند. ساخت اسپلیت تی یک فرایند چند مرحله ای بوده و نیازمند تجهیزات و مواد و متریال های متعدد است. در فرایند ارزیابی ریسک، و در قسمت ساخت این فیتینگ باید تمامی این متغیرها مورد توجه قرار گیرند تا اقدامات اصلاحی لازم رد خصوص شان مبذول شود و پیش از انجام پروژه از بروزشان ممانعت شود.

در نوشتارهای پیشین اشاره ای به ارزیابی ریسک ساخت اسپلیت تی، الزامات و محدودیت ها، و قید و بندهای آن انجام شد و برخی آیتم های این ساز و کار مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش به یکی دیگر از ایرادات احتمالی حین ساخت اسپلیت تی می پردازیم و آن زمانی است که در حین اجرای فرایند ساخت با مشکلی نظیر بروز نشتی در کپسول گاز و هوا حین برش قطعات لوله مواجه شویم.

برش پد اسپلیت تی بمنظور ساخت اسپلیت تی — برش پد اسپلیت تی، محل ورودی نیپل، از طریق هوا برش

منشأ ایراد

این ایراد زمانی رخ می دهد که یکی از اتصالات دچار نشتی شود.چنان که می دانیم در فرایند برش گاز و هوا اکسیژن متراکم با فشار در نتیجه حرارت با لوله واکنش نشان داده و آن را می برد. زمانی که فشار اکسیژن وارده به هر دلیلی از حد لازم کاسته شود عملیات برش با ایراد و اختلال مواجه خواهد شد. برای یافتن منشأ این افت فشار می بایست از ابتدا تا نتهای فرایند تزریق گاز اکسیژن را مورد بررسی قرار دهیم. در ابتدای این فرایند کپسول اکسیژن را داریم، روی کپسول دستگاه های مانومتر تنظیم کننده و نشان دهنده درجه فشار اکسیژن خروجی از کپسول نصب می شوند. در ادامه زنجیره تزریق، شیلنگ های اتصال انتقال دهنده اکسیژن را داریم و در انتهای این زنجیره نیز یک تورچ هوا برش روی شیلنگ نصب می شود که آن نیز دارای تنظیم گر درجه فشار است.

اگر در حین فرایند هر یک از اتصالات مذکور دجار ایراد شوند ما با نشتی اکسیژن و در نتیجه بروز ایراد مواجه خواهیم بود. بعضی اوقات نصب نادرست مانومتر روی کپسول باعث این امر می شود، گاهی اوقات محل اتصال شیلنگ ها به مانومتر ایراد دارد و در برخی موارد دیگر نیز محل نصب تورچ روی شیلنگ دچار ایراد است. برای هر یک از این موارد باید اقدامات اصلاحی پیشگیرانه اتخاذ شود تا ساخت اسپلیت تی با ایراد مواجه نشود. اسپلیت تی باید دارای قطعات همگن با سطوح و خطوط برش صاف و صیقل باشد. اگر در حین برش به دلیل بروز مشکلاتی از این دست، قطعات اسپلیت تی دچار سطوح غیر صیقل و نا هموار باشند رفع ایراد دو چندان مشکل خواهد شد. بنابراین پیش از بروز ایراد در اسپلیت تی باید به فکر افتاد.

از سوی دیگر در برخی موارد ممکن است تمامی این اتصالات عملکرد درستی داشته باشند اما خود ابزارها دارای ایراد باشند. برای مثال تصور کنید که شیلنگ خود دارای سوراخ و پارگی باشد و نشتی از محل خود شیلنگ باشد. در این صورت نیز ساخت اسپلیت تی با مشکل رو در رو خواهد بود. یا برای مثال شیرهای تورچ یا مانومتر دچار ایراد باشند؛ در این حالات نیز می توانیم چنین مشکلاتی را در ساخت اسپلیت تی تجربه کنیم که به هیچ وجه مطلوب فرایند نمی باشند.

انتخاب اتصالات و ابزارهای مناسب و مطابق با استانداردها از جمله لوازم ابتدایی در ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند. ضمن این که این اتصالات و ابزارها باید مدام مورد بررسی و پایش قرار گیرند، برنامه های تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه برای شان تدوین شده باشد و روند اجرایی نگهداری این ابزارها مطابق با برنامه مذکور عملیاتی شود. اگر می خواهیم فیتینگ اسپلیت تی بدون سطوح ناهموار ساخته شود باید تمامی این قواعد و ضوابط را رعایت کرده باشیم.

از جمله دیگر نکاتی که باید در این خصوص مورد توجه قرار گیرد کالیبره کردن مانومتر و تورچ است. مجری فرایند ساخت اسپلیت تی هرگز نباید از جانب بی کیفیتی این ابزارها دچار ایراد و اشتباه شود. این ابزارها اجزای ماهوی کار ساخت اسپلیت تی می باشند و باید نسبت به آن ها حساسیت به خرج داد.

تجهیزات هوا برش برای ساخت اسپلیت تی — تجهیزات مورد نیاز برای برش قطعات اسپلیت تی از طریق هوا برش

مستندات ارزیابی ریسک باید راهکارهای پیشگیرانه دقیق نسبت به هر یک از ایرادات احتمالی مذکور را در نظر گرفته باشند، در غیر این صورت فرایند دچار مخاطره خواهد شد.

علائم ایراد

با توجه به این که نشتی اکسیژن قابل رؤیت با چشم نمی باشد تشخیص علایم مبنی بر نشتی با بازرسی چشمی هرگز ممکن نمی باشد. تشخیص فرایند مستلزم این است که ایراد به آن درجه و شدتی رسیده باشد که فرایند با خدشه مواجه شود. برای مثال زمانی که نشتی گاز خیلی بالا باشد طبیعتاً فشار اکسیژن به طرز مشهودی پایین آمده و در نتیجه آن اصلا فرایند برش امکان پذیر نمی شود. یعنی کپسول هوا برش توان برش لوله اسپلیت تی را نخواهد داشت. از این طریق است که تیم ساخت اسپلیت تی پی به ایراد مطروحه خواهند برد. البته باز هم پیدا کردن منشأ ایراد مستلزم بازرسی تک به تک ابزارهای ذکر شده است.

اما در مواقعی ممکن است با مشکلاتی نظیر نشتی مواجه شویم اما شدت نشتی آن قدر نباشد که باعث وقفه در فرایند شود و برش لوله اسپلیت تی ولو با کیفیت پایین تر ادامه داشته باشد. در این صورت تنها راه تشخیص تنها در یک نکته خواهد بود؛ حساس شدن نسبت به کیفی برش لوله اسپلیت تی. وقتی اپراتور ساخت متوجه می شود که خطوط برش دارای ناهمواری و ناهمگنی می باشد باید نسبت به ادامه فرایند حساس شود و فرایند را قطع کند تا ایراد مذکور شناسایی شود. قطع فرایند نییز به معنای انداختن یک شکاف در فرایندی است که ماهیتاً می بایست پیوسته باشد.

با توجه به این توضیحات بهترین راهکار برای ممانعت از بروز نشتی حین برش لوله ها در فرایند ساخت اسپلیت تی انجام اقدامات پیشگیرانه خواهد بود که برخی از آن ها به شرح زیر برشمرده می شوند:

انتخاب تورچ هوا برش مناسب و با کیفیت
انتخاب مانومتر با کیفیت و برند معتبر
اطمینان از شیلنگ مورد استفاده جهت تزریق اکسیژن
اطمینان از مکانیزم نگهداری و تعمیرات ابزارهای مذکور
اطمینان از صحت خروجی کپسول هوا برش
بهره گیری از اپرتورهای متبحر در ساخت اسپلیت تی

نصب اسپلیت تی و برش سرد با برند ریجید (Ridgid)

یکی از کاربردهای فیتینگ اسپلیت تی در قطع لوله و بستن جریان سیال از نقطه ای خواهد بود که مد نظر مجری پروژه می باشد. غالباً تصور بر این است که فیتینگ اسپلیت تی فقط برای انشعاب گرفتن جدید در خطوط لوله مورد استفاده قرار می گیرد، در حالی که چنان که پیش تر نیز اشاره شده است، این فیتینگ و موارد کاربردی متعددی دارد و می تواند در زمینه های کاری مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از این کاربردها در قطع کردن لوله و متوقف کردن جریان سیال از نقطه ای از خط لوله است. برای این کار فرایندهای زیر می بایست به انجام برسند:

در درجه اول اسپلیت تی متناسب با سایز لوله اصلی و سایز ابزارهای مسدود کننده جریان ساخته می شود و روی لوله نصب می شود. در نصب اسپلیت تی روی لوله باید توجه داشت که دقیقاً همان نقطه و با همان زاویه مد نظر مجری پروژه فرایند نصب انجام شود. فیتینگ اسپلیت تی پس از اتمام عملیات قطع جریان از لوله فشار بالایی را تحمل خواهد کرد و از این رو در فرایند ساخت آن باید بیشترین دقت را مبذول داشت. خصوصاً اگر شرایط به گونه ای باشد که هیچ خط فرعی یا خط لوله انحرافی جدید هم روی لوله موجود نصب نشود و سیال در نقطه قطع کاملاً از جریان باز بایستد. در این شرایط فشار وارده بر فیتینگ اسپلیت تی دوچندان خواهد بود و باید تا جای ممکن بر ضریب استحکام آن افزوده شود.
پس از آن از لوله در محل نصب اسپلیت تی انشعاب جدید از طریق دستگاه ها و لوازم مورد نیاز انجام می شود. این کار نه برای نصب یک خط لوله جدید، بلکه برای دسترسی پذیری لوله انجام می شود. با این گام لوله و سیال درون آن در دسترس قرار گرفته و می توان سایر عملیات ها و فرایندها را روی آن پیاده کرد.
قطع جریان سیال از طریق دستگاه ها و تجهیزات مربوطه مورد نیاز. با استفاده از این تجهیزات می توان ابزارهای مسدود کننده و قطع کننده جریان سیال را از مجرای اسپلیت تی درون لوله قرار داد و به این ترتیب آن را از ادامه فرایند انتقال سیال به لوله منع کرد. یکی از کارکردهای اسپلیت تی در این فرایند همین نکته است. نصب اسپلیت تی و انشعاب گیری به این منظور انجام می شود تا بتوان تجهیزات قطع کننده سیال را درون لوله قرار داد.
سپس از بخش قطع شده لوله عملیات برش لوله به روش سرد انجام می شود و به این ترتیب لوله از محل قطع شده سیال پس از اسپلیت تی، به صورت کامل از مجموعه خارج می شود. این فرایند را فرایند برش سرد یا (Cold Cutting) می گویند که از طریق دستگاه های Cold Cutter یا Pipe Cutter به انجام می رسد.

دستگاه برش لوله (Pipe Cutter) شرکت ridgid — دستگاه کلد کاتر (Cold Cutter) شرکت ریجید

برش سرد و قطع لوله فرایندهایی هستند که می بایست در خصوص شان بسیار دقت داشت. اول آن که باید بخش بریده شده لوله از سایل تخلیه شود تا حین برش در اثر جرقه و مواردی از این قسم دچار سانحه نشویم. نکته دوم این که فرایند باید توسط یک اپراتور متبحر انجام شود تا برش سرد لوله به صورت کامل و دقیق، بدون آسیب رساندن به دستگاه و فرایند انجام شود. بهتر این است که فرایند برش سرد به صورت پیوسته انجام شود و موانعی نظیر شکستن تیغچه برش، قطعی موتور محرک دستگاه و مواردی از این قبیل رخ ندهد. این مورد زمانی بیشتر ضرورت می یابد که یا دارای کمبود وقت هستیم و فرصت تکرار فرایند یا تعمیرات را نداریم، و یا حساسیت خط و شرایط محیطی به گونه ای است که ترجیح بر انجام سریع تر عملیات می باشد. اما نکته سوم و مهم تر انتخاب دستگاه های برش سرد و برش لوله مناسب برای انجام عملیات است.

برای انتخاب نوع دستگاه برش سرد و انتخاب تیغچه های برش و سایر تجهیزات مورد نیاز برای انجام برش لوله در مکان پس از نصب اسپلیت تی می بایست احتیاطات لازم را به خرج داد. لوازم و تجهیزات بر اساس استانداردها و نیز جنس و نوع، و ضخامت لوله انتخاب خواهند شد. هر چه ضخامت بالاتر باشد باید از تیغچه ها و الماسه هایی برای برش استفاده کرد که توان مقاومت بیشتری داشته باشند.

یکی از بهترین برندها در زمینه تحهیزات برش سرد و برش لوله، محصولات شرکت ریجید (Ridgid) آمریکا می باشند که آزمون خود را در زمینه انجام فرایندهای برش سایز در شرایط مختلف پس داده اند. شرکت پیشگام صنعت ابزار بارها و بارها در عملیات های خود به منظور بریدن لوله ها پس از نصب اسپبلیت تی و انجام عملیات های قطع جریان سیال، از دستگاه های برش سرد و برش لوله شرکت ریجید استفاده کرده است و همواره نسبت به عملکرد این محصولات راضی بوده است.

محصولات برش سرد و برش لوله این شرکت در مدل های متنوع و از ابعاد ½ اینچ تا سایزهای بالاتر نظیر ۱۲ اینچ و … را شامل می شوند. از این رو طیف گسترده ای را شامل می شوند. انتخاب نوع و مدل دستگاه برش سردی که برای بریدن لوله استفاده می شود بستگی به مشخصات فنی خود لوله دارد. محصولات ریجید را می توان با استفاده از تجهیزات و قطعات یدکی توانمندسازی کرد و به منظور ارتقای آن ها به سطح کیفیت مناسب برای بریدن خطوط لوله از جنس آلیاژ سنگین، یا لوله های ضخیم می توان از قطعات و ابزارهای پشتیبان برای آن استفاده کرد.

نصب اسپلیت تی و برش سرد لوله از طریق برش سرد شرکت ریجید — نصب اسپلیت تی به منظور قطع لوله از طریق روش برش سرد

چنان که می بینیم اسپلیت تی دارای کاربردهای متعددی می باشد و در کنار ابزارها و تجهیزات دیگر نظیر دستگاه برش سرد و برش لوله ریجید می تواند در قطع جریان سیال و برش لوله یاری رساند. می توان در کنار روش هایی نظیر برش سرد، از راهکارهای دیگر جهت بریدن خطوط لوله استفاده کرد؛ بسیاری ترجیح می دهند از روش هایی نظیر برش از طریق گاز و هوا استفاده کنند، اما این راهکار سنتی دارای ضریب اطمینان کمتری نسبت به برش سرد می باشد. در برش سرد حرارت ناشی از برش فقط ناشی از اصطکاک میان تیغچه برش دستگاه و خط لوله می باشد و بنابراین گرمای تولید شده بسیار کمتر از حرارتی است که از طریق برش گاز و هوا ایجاد می شود. چنان که می دانیم خطوط لوله حتی پس از تخلیه کامل نیز همچنان ممکن است حاوی باقیمانده های سیال و مواد شیمیایی‌ای باشند که از آن باقی مانده است. این پس مانده ها ممکن است در نتجه واکنش با حرارت احتراق و اشتعال به همراه داشته باشند. از این رو برش سرد لوله روش بسیار مطمئن تری خواهد بود. مازاد بر این استفاده از دستگاه های برش سرد نظیر ریجید می تواند بر اطمینان کار بیش از پیش بیافزاید و به این ترتیب عملیات با بیشتری میزان ایمنی و اطمینان به اتمام برسد.

اسپلیت تی– نصب اسپلیت تی- برش سرد لوله پس از نصب اسپلیت تی

اسپلیت تی با کوپن برگردان

ساخت اسپلیت تی و نصب آن روی خطوط لوله دارای الزامات و محدودیت هایی است که معیار این الزامات نوع استفاده ای است که از آن برده می شود. فیتینگ اسپلیت تی معمولاً در طراحی های پایپینگ مورد نیاز پیدا می کند، به این ترتیب که در مرحله انجام پایپینگ در نقاطی که نیاز به انشعاب گیری در آن ها وجود دارد خط لوله قطع شده و یک اتصال سه شاخه اسپلیت تی روی آن نصب می شود. البته ممکن است بر حسب شرایط فنی و اقتضائات کار به جای این فیتینگ لوله انشعابی را مستقیماً روی خط لوله اصلی جوشکاری کنند اما این کار برخی از مزایایی که نصب اسپلیت تی می تواند داشته باشد را ندارد؛ مهم ترین کمبود در جوشکاری مستقیم لوله روی خط عبارت است از فقدان ولو یا هر ابزار کنترلی و اندازه گیری دیگر روی خط انشعابی. اگر انشعاب گیری از طریق اسپلیت تی انجام شود می توان روی آن یک ولو نصب کرده و سپس لوله را روی آن قرار داد. در این صورت از طریف این ولو جریان سیال درون خط انشعابی کنترل می شود و به فراخور نیاز می توانیم آن را قطع یا فشار آن را کاهش دهیم. اما زمانی که لوله انشعابی مستقیما روی لوله اصلی جوشکاری می شود چنین راهکاری وجود نخواهد داشت.

اما یکی از مهم ترین کاربردهای اسپلیت تی در مسدود سازی خط و قطع جریان سیال از لوله از نقطه ای مشخص است. در این فرایند چهار اسپلیت تی روی لوله نصب و جوشکاری می شوند و سپس از طریق فیتینگ های اول و آخر یک خط فرعی موقتی برای ممانعت از قطعی جریان سیال نصب خواهد شد. سپس می توان بین دو فیتینگ اسپلیت تی میانی عملیات مسدودسازی خط و بر لوله را به انجام رساند.

اسپلیت تی برای کوپن برگردان — اسپلیت تی به منظور مسدود سازی خط از طریق کوپن برگردان نیز دارای کاربرد است.

از نکات بسیار مهمی که پس از اتمام عملیات مسدود سازی و تعمیر بخش بریده شده لوله خواهد داشت چگونگی احیای فرایند به نحوی است که بتوان ولوها را نیز از مجموعه خارج کرد. چنان که می دانیم پس از نصب هر فیتینگ اسپلیت تی حتماً باید یک ولو روی آن ها قرار گیرد تا انشعاب گیری و مسدودسازی روی آن انجام شوند. در صورتی که ولو وجود نداشته باشد نمی توان عملیات را انجام داد. دستگاه های مسدود سازی و انشعاب گیری حین نصب روی لوله قابلیت آب بندی تمام دارند اما زمانی که آن ها را باز می کنیم دیگر اسپلیت تی فاقد هر گونه ابزار مسدود کننده جریان سیال خواهد بود و به این ترتیب با برون رفت سیال مواجه خواهیم بود. این امر زمانی دشواری های بیشتری ایجاد می کند که فشار، درجه فراریت سیال نوع آن آسیب رسان باشد. برای مثال اگر سیال درون لوله از نوع بخار باشد یا از نوع گازهای سمی کشنده نظیر گاز ترش باشد، در این صورت دیگر امکان چنین کاری وجود نخواهد داشت. لذا حتما می بایست روی اسپلیت تی ولو نصب کنیم. اما نکته این است که ممکن است نیاز باشد پس اط اتمام فرایند نیز ولو روی لوله باقی بماند. این امر در صورتی که می خواهیم جریان سیال را کنترل کنیم امری مفید است اما اگر قرار بر این باشد که خط برای آینده همچنان طبق عملکرد جاری خود فعالی کند باقی ماندن ولو روی فیتینگ اسپلیت تی هیچ توجیهی نخواهد داشت و جز هزینه یک ولو اضافی به علاوه هزینه های ناشی از تعمیرات و نگهداری پیگیرانه آن دستاوردی نخواهد داشت. بنابراین می بایست راهکاری برای خارج کردن ولو از مجموعه پیدا کرد تا بتوان از آن در جاهای دیگر استفاده کرد.

یکی از بهترین راهکارها به این منظور استفاده از کوپن بریده شده از لوله است. با استفاده از فرایند کوپن برگردان می توان اسپلیت تی را بدون نیاز به لوله آب بندی کرد. چنان که می دانیم در هر عملیات انشعاب گیری یک تکه از لوله که کوپن نامیده یم شود از لوله بریده می شود و به همراه دستگاه انشعاب لوله از مجموعه خارج می شود. می توان با استفاده از همین کوپن فرایند آب بندی را به انجام رساند. چنان که پیداست سایز این کوپن دقیقاً هم اندازه سایز اسپلیت تی و بخش بریده شده انشعابی است، بنابراین کوپن چنین قابلیتی را خواهد داشت. پس از اتمام فرایند مسدود سازی و بیرون آوردن پلاگ مسدود کننده از لوله، می توان ولو را بست و این بار کوپن را به یک پلاگ دیگر نصب کرد که وظیفه نگهداری کوپن درون اسپلیت تی را ایفا خواهد کرد. پس از نصب کوپن روی پلاگ مذکور، این مجموعه از طریق دستگاه انشعاب گیری بار دیگر روی ولو بسته می شود و فرایند پیشروی درون اسپلیت تی انجام می شود و در مکان مناسب محاسبه شده و مهندسی شده تثبیت می شود. حال و پس از تثبیت شدن کوپن برگردان دستگاه عقب نشینی کرده و از مجموعه خارج می شود. اکنون می توان گفت که لوله و اسپلیت تی بدون نیاز به ولو آب بندی شده است. بنابراین پس از اتمام فرایند فوق ولو را باز می کنیم و روی فلنج اسپلیت تی یک فلنج کور قرار می دهیم تا ضامن آب بندی مجموعه بدون نیاز به ولو باشد. در این صورت حتی اگر کوپن برگردان عملکرد نشتی گیری و آب بندی خود را به صورت تمام و کمال انجام ندهد، فلنج کور می تواند این وظیفه را به انجام رساند.

با استفاده از این فرایند ما می توانیم در تعداد ولوهای مورد نیاز برای مسدودسازی لوله صرفه جویی کنیم. چنان که اشاره شد در صورتی که به هیچ یک از انشعاب های چهارگانه گرفته شده نیازی نباشد، فرایند مذکور را می توان روی هر چهار اسپلیت تی پیاده کرد و به این ترتیب چهار ولو را باز کرد و برای استفاده های دیگر به انبار تحویل داد. لازم به ذکر است در صورت نیاز مجدد به ولو و انجام عملیات های جدید روی آن بخش از خط لوله دیگر مشکل و دشواری چندانی وجود نخواهد داشت و می توان به سادگی با باز کردن فلنج کور و نصب مجدد ولو نیاز کاربردی خود را تأمین کرد.

فیتینگ اسپلیت تی و کوپن برگردان نیاز به ولو را رفع میکنند.

البته فیتینگ های چهارگانه اسپلیت تی به عنوان اتصالات دائم در همان محل نصب شده باقی خواهند ماند و نمی توان آن ها را از مجموعه خارج کرد. البته نیازی به آن ها برای پروژه های دیگر نیز وجود نخواهد داشت چرا که چنانچه می دانیم هر فیتینگ اسپلیت تی دقیقاً متناسب با نیاز فنی و ایمنی لوله در آن نقطه مشخصی که فیتینگ قرار است نصب شود طراحی و ساخته می شود و در مکان دیگر قابلیت کاربردی نخواهد داشت. اسپلیت تی همواره حکم یک اتصال دائمی را خواهد داشت و به محض جوشکاری روی لوله باید از بهره گیری آن در عملیات ها و پروژه های دیگر صرف نظر کرد.