نصب اسپلیت تی بر روی خطوط لوله پلی اتیلنی

نصب اسپلیت تی Split Tee بر روی بسیاری از انواع خطوط لوله میسر است. شرایط جوشکاری اسپلیت تی بر روی خطوط لوله بستگی زیادی به ضخامت لوله دارد. در صورتی که ضخامت لوله خیلی کم باشد حرارت حاصل از جوش حرارتی می تواند سیال را وادار به برهم کنش کند که ممکن است اشتعال، آتش سوزی و انفجار بر روی خط لوله را به دنبال داشته باشد. بنابراین در هنگام انتخاب نوع اتصال بر روی خط لوله باید ضخامت لوله سنجیده شود. لوله های پلی اتیلنی یکی از پرمصرف ترین لوله ها در صنایعی هستند که در سایت کاری خود از خطوط لوله استفاده می کنند. پالایشگاه ها، نیروگاه ها و بخصوص نیروگاه های سیکل ترکیبی، مجتمع های پتروشیمی، خطوط لوله ی گاز و آب و فاضلاب شهری از انواع این خطوط لوله هستند که بنابر ماهیت سیال می تواند از لوله های پلی اتیلنی ساخته شوند. نصب اسپلیت تی بر روی خطوط لوله پلی اتیلنی موضوع بررسی شده در این نوشته است.

نصب اسپلیت تی بر روی خطوط لوله پلی اتیلن
نصب اسپلیت تی بر روی خطوط لوله پلی اتیلن

اسپلیت تی یک اتصال سه راهی

اسپلیت تی یکی از اتصالات پراستفاده خطوط لوله است که در عملیات هات تپ کاربرد فراوان دارد. در عملیات هات تپ خطوط لوله و مخازن را با استفاده از دستگاه هات تپ برش می زنند تا بتوان سیال درون این خطوط لوله را وارد خطوط لوله انشعابی کرد. برشی که بر روی این لوله ها یا مخازن ایجاد می شود به اندازه ی مقطع لوله ی انشعابی است. اتصال اسپلیت تی را بر روی خطوط لوله استفاده می کنند چرا که ساختار کمربندی این اتصال اجازه ی پیاده سازی و نصب آن را بر روی خط لوله، نمی دهد. 

اسپلیت تی از دو پد، یک نیپل و یک فلنج به منظور اتصال به دیگر اجزای عملیات هات تپ ساخته شده است. دو پد اسپلیت تی در واقع از یک تکه لوله ساخته می شود. این لوله کوچک از قسمت طولی برش می خورد. این برش باید بسیار دقیق باشد و زوایای مناسبی برای جوش خوردن بر روی لوله داشته باشد. پس از اینکه دو پد اسپلیت تی از برش یک لوله به دست آمد، آنگاه در مرکز یکی از پدها حفره ای به اندازه ی قطر لوله انشعابی ایجاد می کند و این حفره با استفاده از نیپل سیال را به درون شیر صنعتی (ولو) هدایت می کند. نیپل نیز قطعه لوله ای است با ارتفاع اندک که هم قطر لوله انشعابی است و در مرکز پد حفره دار جوش می خورد. ارتفاع نیپل متغیر است و بسته به نیاز عملیات بلند یا کوتاه خواهد بود. بر روی نیپل یک فلنج جوش می دهیم تا بتوانیم اتصال اسپلیت تی را به ولو و سپس به ماشین هات تپ وصل کنیم.

پس از اینکه تمامی این قطعات را بر روی هم سوار کردیم سطح اتصال را پردازش می کنیم تا قابلیت حضور در اقلیم های متفاوت را داشته و دچار آسیب و زنگ زدگی نشود.

در آخرین مرحله اسپلیت را با استفاده از روش های حمل ایمن به محل عملیات انتقال می دهند و در آن جا بر روی خط لوله نصب می کنند.

نصب اسپلیت تی بر روی خطوط لوله پلی اتیلن

لوله پلی اتیلن از مواد پلی اتیلنی ساخته می شود و دارای مزیت هایی است که از همین مواد پلی اتیلنی به دست آورده است.

حمل نقل و بارگیری این لوله ها به علت وزن پایین آن ها بسیار آسان است. این لوله ها به علت نوع ساختار پلاستیکی و مقاوم خود دچار عواملی مثل خوردگی و پوسیدگی نمی شوند و هم چنین در خطر آسیب های کم تری قرار دارند. این لوله های دارای شعاع خمش مناسبی هستند و به همین جهت استفاده از آن ها در صنایع خطوط لوله فراوان است.

زمانی که در لوله گذاری صنایع مختلف از خطوط لوله پلی اتیلنی استفاده می کنند هزینه های این عملیات را تا حد چشمگیری کاهش می دهند.

موضوع انتخاب گسترده ی لوله های پلی اتیلنی مقاومت این لوله ها در برابر عوامل مختلف است. این لوله ها در برابر سایش و خوردگی مقاومت بالایی دارند. بنابراین سیالات مایعی که درون خود جامدات غیر محلول دارند می توانند با استفاده از این لوله ها منتقل شوند بدون اینکه لوله را دچار ساییدگی و خوردگی کنند.

همچنین این لوله ها در برابر ماهیت شیمیای انواع اسیدها و بازهای شیمیایی از خود مقاومت نشان می دهند و می توان گفت برای انتقال انواع سیالات با ماهیت های فیزیکی و شیمیایی مختلف مناسب اند.

ضریب زبری این لوله ها بسیار پایین است و سطح صاف و نرمی دارند. این مسأله باعث می شود جریان سیالات از درون آن ها بسیار روان و با سرعت مناسب برقرار باشد.

اتصالات اسپلیت تی به دو نوع جوشی و مکانیکی وجود دارند. نوع جوشی اسپلیت تی را بر روی خطوط لوله ی فولادی و آهنی جوش می دهند. اما در صورتی که جنس لوله غیرفلزی باشد باید از نوع مکانیکی اسپلیت تی استفاده کنیم. نصب اسپلیت تی مکانیکی بر روی خطوط لوله غیرفلزی (پلی اتیلنی) با استفاده از پیچ و مهره هایی انجام می شود که محل جایگذاری و بستن آن ها در لبه ی پدها تعبیه می شود. 

Electrofusion Equal Tee
Electrofusion Equal Tee

البته به تازگی به جای نصب اسپلیت تی های مکانیکی بر روی لوله های پلی اتیلن، اتصالاتی تولید شده اند که شبیه به اتصال اسپلیت تی هستند و همان عملکرد را بر روی خط لوله دارند. این اتصالات Electrofusion Equal Tee نامیده می شوند و مخصوص نصب بر روی خطوط لوله پلی اتیلنی هستند تا عملیات مختلفی از جمله انشعاب گیری با استفاده از آن ها انجام شود. 

موم اپوکسی و محافظت از اسپلیت تی

موم اپوکسی به منظور محافظت از بدنه ی اسپلیت تی در برابر خوردگی و زنگ زدگی در مراحل آخر ساخت اسپلیت تی بر روی آن ریخته می شود. اسپلیت تی از اتصالات دائم خط لوله است و پس از اتصال بر روی خط لوله به صورت دائمی بر روی خط لوله باقی می ماند. این اتصال در واقع به عنوان نشت گیر بر روی لوله نصب می شود. در عملیات هات تپ از اسپلیت تی به عنوان اتصال دائم خط لوله استفاده می شود. همان طور که می دانید در عملیات هات تپ انشعاباتی را از خطوط لوله ی تحت فشار تهیه می کنند. به منظور جلوگیری از عدم درز سیال به محیط بیرونی لوله چه در زمان ایجاد برش و چه در زمان بهره برداری از خطوط لوله ی انشعابی، اسپلیت تی و دیگر اتصالات خطوط لوله از محل خروجی انشعاب محافظت می کنند و اجازه ی نشت سیال را به محیط بیرونی نمی دهند.

موم اپوکسی در محافظت از اسپلیت تی
موم اپوکسی در محافظت از اسپلیت تی

ساخت اسپلیت تی

اسپلیت تی را در محلی دورتر از فاز عملیاتی و با استفاده از داده های اولیه ی عملیات هات تپ یا همان مشخصات و پارامترهای خط لوله می سازند. با در نظر گرفتن ابعاد و سایز خط لوله ابتدا نقشه ای برای اسپلیت تی آماده می کنند و با استفاده از این نقشه قطعات مختلف اسپلیت تی را می سازند.

اسپلیت از دو پد جداگانه و یک نیپل سرهم بندی می شود. پدها حکم کمربند خط لوله را دارند و کل محور لوله را در یک موضع مشخص پوشش می دهند. نیپل نیز ارتفاع لازم از سطح لوله را ایجاد خواهد کرد تا لوله ی انشعابی بتواند با استفاده از این ارتفاع اندک به خط لوله متصل شده و نقطه ی خروجی انشعاب را تشکیل دهد.

نیپل را بر روی یکی از پد ها و درست در مرکز آن جوشکاری می کنند. بر روی نیپل نیز فلنجی را جوش می زنند تا اسپلیت تی بتواند با استفاده از این فلنج به دیگر اجزای عملیات هات تپ و پس از آن به خط لوله ی انشعابی وصل شود.

اسپلیت تی در این شرایط و به لحاظ فنی آماده ی استفاده است اما ظاهر این سازه و پوشش بدنه ی آن مناسب برای نصب دائمی بر روی خط لوله نخواهد بود.

اگر اسپلیت تی را بدون پردازش سطح و بدون لایه های محافظت کننده بر روی خط لوله نصب کنند، مدت زمان زیادی طول نخواهد کشید تا اسپلیت تی دچار خوردگی و زنگ زدگی شود. خوردگی، پوسیدگی و زنگ زدگی این سازه موجب افت شدید استحکام در محل خروجی انشعاب خواهد شد و نشت گیری سیال را متزلزل خواهد کرد. با این اوصاف اسپلیت به زودی کارایی خود را از دست می دهد و نشتی بی سابقه ای در محل انشعاب رخ خواهد داد و خسارات بی حد و اندازه ای را متوجه تیم پالایشگاهی یا واحد پتروشیمی خواهد کرد.

پردازش اسپلیت تی پیش از نصب بر روی خط لوله

پس از ساخت اسپلیت تی و پیش از نصب آن بر روی خط لوله ابتدا سطح اسپلیت تی را پردازش می کنند. پردازش سطح اسپلیت تی با استفاده از اعمال و روش های خاصی انجام می شود. این اعمال عبارت اند از:

استفاده از سیم فرزکاری: سیم فرزکاری دارای جنس فلزی و سخت است و به دستگاه فرز متصل می شود. با استفاده از این روش سطح اسپلیت تی را می سایند تا هرگونه توده ی جوش را از روی آن پاک کنند. پس از سیم زنی با سیم فرزکاری سطح مورد نظر صاف و بدون ناهمواری خواهد بود.

استفاده از واترجت: از این روش برای شستشوی اسپلیت تی استفاده می شود. در واترجت آب از طریق نازل های مخصوص با فشار بسیار زیاد به سمت سطح اسپلیت تی پاشیده می شود. قدرت برخورد ذرات آب در واترجت به حدی است که ناهمواری های ناشی از جوشکاری و برش کاری از روی اسپلیت تی زدوده خواهند شد.

استفاده از سندبلاست: سندبلاست عملیاتی است که به واترجت شباهت عملکرد دارد. نقطه ی تفاوت سندبلاست از واترجت استفاده از ماسه به جای آب است. در سندبلاست ذرات ماسه با فشار زیادی به سمت سطح اسپلیت تی پرتاب می شوند. برخورد این ذرات و نیروی اصطکاکی که به وجود می آورند موجب صاف شدن سطح اسپلیت تی می شود.

پس از پشت سر گذاشتن این مراحل باید لایه ی محافظتی دیگری بر روی اسپلیت تی به وجود آورد تا هیچ گونه راه نفوذی برای ورود اکسیژن به اسکلت ساختاری اسپلیت تی وجود نداشته باشد.

استفاده از موم اپوکسی در این شرایط بهترین گزینه ی محافظتی خواهد بود.

موم اپوکسی

موم پرایمر یا موم اپوکسی ماده ای است که به صورت آسترهای یک یا چند لایه بر روی فلزات می نشیند و ارتباط فلز را با عوامل خوردگی و پوسیدگی و هم چنین اکسیژن که عامل اصلی زنگ زدگی است، قطع می کند. حفاظت در موم اپوکسی در واقع محافظت به روش مومیایی کردن فلز است.

در ساخت پرایمر اپوکسی از مواد نافذی استفاده می شود که این مواد قادرند به درون تمام منافذ سطح فلز نفوذ کرده و فلز را مومیایی کنند.

خوردگی و پوسیدگی خطوط لوله و مشتقات آن ها یکی از چالش برانگیزترین مشکلات در صنایع نفت و خطوط لوله بود که با ابداع موم اپوکسی این مشکل به طور کلی از این صنایع رخت بربست.

استفاده از موم پرایمر برای محافظت از سطح فلزات، خطوط لوله و اتصالات آن ها مزیت هایی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

در صورتی که از موم پرایمر برای محافظت از سطح فلزات استفاده شود دیگر نیازی به انواع روش های زیرسازی از جمله سندبلاست نخواهد بود و این خود می تواند مراحل کاری را یک پله پیش بیاندازد.

موم کاری سطح فلزات با استفاده از موم اپوکسی کار بسیار آسانی است و یک کارگر ساده نیز می تواند مسئولیت موم پاشی بر روی سطح فلز را بر عهده بگیرد.  

پوشش دهی هر لیتر از موم اپوکسی بر روی سطوح مختلف تا ۱۵ متر مربع است که این در مقایسه با دیگر محافظت کننده های بازار بسیار بیش تر است.

در تولید این موم ها از کبالت سرب و رنگدانه استفاده نمی شود. بنابراین قابلیت رسانایی فلز به قوت خود باقی است و عملیات جوشکاری بر روی آن ممکن خواهد بود. همچنین موم پرایمر برخلاف دیگر محافظت کننده به داخل محل جوشکاری نفوذ نمی کند و کیفیت جوش را متخلخل نخواهد کرد.

خواص موم اپوکسی به گونه ای است که پس از اجرا بر روی سطح فلز قابلیت های مکانیکی سطح فلز را به خود می گیرد و همراه آن خم شده و کش می آید.