فرآیند ساخت اسپلیت تی به عنوان فیتینگی که در انشعاب گیری خطوط لوله مورد استفاده قرار می گیرد دارای حساسیت ها و پیچیدگی های خاص خود است که عدم توجه به آن می تواند ساخت فیتینگ را با مشکلاتی مواجه کند. همین امر باعث بروز آسیب تدریجی در کار می گردد. ساخت اسپلیت تی بایستی به بهترین و کامل ترین حالت ممکن انجام گیرد. ساخت اسپلیت تی از طریق روش جوشکاری بهترین و مقرون به صرفه ترین روش می باشد.
قسمت های مختلف اسپلیت تی:
سدل اسپلیت تی: این قسمت دارای دو تکه است و اصولا به همین دلیل اسپلیت تی را یک فیتینگ دو تکه می خوانند. تکه بالایی آن قسمت از اسپلیت تی می باشد که نیپل و در نهایت فلنج روی آن قرار گرفته و مونتاژ می شود بنابراین بایستی قسمت بالایی پد به اندازه سایز انشعابی که گرفته می شود برش خورده و نیپل بر روی آن جوشکاری شود. در مرحله اجرای عملیات تکه بالایی بر روی محیط لوله اصلی قرار گرفته می شود، پس بایستی تکه بالایی هم سایز لوله اصلی باشد.
یکی از نکاتی که در ساخت اسپلیت تی باید مورد توجه قرار گیرد این امر است که برای آماده سازی این فیتینگ نیاز به دو قطعه لوله هم سایز با لوله اصلی خواهد بود. به عبارتی برای مثال اگر قرار بر ساخت اسپلیت تی به طول ۱ متر باشد نیازمند لوله ای به سایز لوله اصلی با طول حداقل ۲ متر هستیم. چرا که دو تکه اسپلیت تی در مجموع سایزی بیشتر از سایز لوله اصلی خواهند داشت. در واقع جداره داخلی split tee هم سایز با جداره خارجی لوله اصلی خواهد بود و به همین دلیل استفاده از دو تکه یک لوله ۱ متری نمی تواند پاسخگوی نیاز باشد. لوله ۲ متری را به دو تکه تقسیم کرده و از یکی پد بالایی را استخراج می کنیم و از دیگری پد پایینی را می سازیم.
فرایند ساخت باید به گونه ای باشد که دو تکه بعد از نصب روی لوله اصلی کاملاً با آن فیت باشند و هیچ خلل و فرجی میان شان وجود نداشته باشد. نه درز و شکاف و فاصله میان اسپلیت تی و لوله مورد قبول است و نه کوچک تر بودن سایز اسپلیت تی نسبت به سایز لوله. لذا در این خصوص محاسبات طراحی و محاسبات حین ساخت باید به دقیق ترین شکل ممکن انجام شود تا ایرادی از این جانب متوجه انشعاب نشود.
معولاً فرایند ساخت split tee توسط یک تکه لوله به سایز لوله اصلی مورد بازرسی و تست قرار می گیرد. هر کدام از تکه های فیتینگ را پس از برش با لوله مذکور تست می کنیم و آن را درون لوله فیت می کنیم تا حین نصب روی خط اصلی دچار مشکل نشویم.
در نهایت نیز هر دو تکه ساخته شده را روی لوله آزمایشی نصب و آن ها را با هم فیت می کنیم تا از صحت فیتینگ ساخته شده اطمینان کسب کنیم.
نیپل فیتینگ:
شامل لوله ورودی انشعاب جدید می باشد. این بخش از فیتینگ بر اساس زاویه ای که انشعاب می بایست داشته باشد طراحی و ساخته شده و سپس بر روی تکه بالایی split tee نصب می گردد.
فلنج فیتینگ: این فلنج هم سایز با قطر نیپل یا همان انشعاب جدید خواهد بود که به صورت جوشکاری روی نیپل نصب می گردد.
مراحل آماده سازی اسپلیت تی:
- طراحی اسپلیت تی بر اساس داده های فنی
- آماده سازی تجهیزات و دستگاه ها و ماشین آلات
- برش لوله متناسب با نفشه ها و طرح های خروجی واحد مهندسی
- پخ زنی خطوط لرش یافته اسپلیت تی
- نصب و جوشکاری نیپل
- نصب و جوشکاری فلنج
پس از انجام تمامی مراحل ذکر شده در بالا کلیه عملیات کارگاهی اسپلیت تی قبل از اعزام به محل انجام پروژه به پایان میرسد. لازم به ذکر است تمامی مراحل انجام شده بایستی با دقت و حساسیت بسیار بالایی انجام پذیرد در غیر این صورت هر گونه بی دقتی در مراحل برش لوله و جوشکاری باعث ایجاد انحراف فلنج و نیپل گردیده و انجام عملیات انشعاب لوله را به تعویق خواهد انداخت.
مونتاژ قطعات اسپلیت تی:
قطعات ذکر شده روی تکه بالایی فیتینگ نصب می گردند و بر روی لوله اصلی در محل انشعاب گیری قرار داده می شوند و در نهایت پس از قرارگیری تکه پایینی عملیات جوشکاری دو تکه به یکدیگر صورت می گیرد. در جوشکاری باید دفت شود که تکه های split tee کاملا با همدیگر و با خود لوله اصلی فیت باشند تا هیچ ایرادی از این جانب متوجه عملیات اجرایی نشود. به این ترتیب است که اسپلیت تی کامل جداره خارجی لوله را در محل فیتینگ پوشش خواهد داد. ( به این فیتینگ اصطلاحا اسپلیت تی ساخته شده یا فابریک می گویند ).
در مراحل ساخت اسپلیت تی کیفیت جوش کاری بایستی به بهترین حالت ممکن باشد تا بتواند فشار وارده از طرف سیال و خط لوله را تحمل کند. در مواقعی که عملیات انشعاب گیری در عمق زمین صورت می گیرد و اسپلیت تی روی لوله ای نصب می شود که در عمق زمین است، باید توجه داشته باشیم که فیتینگ و لوله و انشعاب باید توان و تحمل وزن خاکی که بعد از عملیات روی آن ها ریخته می شود را داشته باشد. از این رو فشار مضاعفی که به مجموعه وارد می شود می بایست در مراحل مهندسی و طراحی مورد توجه قرار گیرد.
بیشترین حساسیت را بازرس جوش بر روی فیتینگ میان پد و نیپل به خرج می دهد زیرا بر این ناحیه دو نیرو وارد می گردد.
در بعضی از موارد به دلیل بالا بودن سایز لوله اصلی و انشعابی و همچنین بالا بودن فشار ناشی از جریان سیال در لوله از سدل های کمکی برای استحکام بیشتر و بالا بردن مقاومت split tee استفاده می گردد به طوریکه پس از قراردادن نیپل بر روی پد بالایی و جوشکاری آن سدل کمکی قرار داده میشود و به طور کامل بر روی پد بالایی جوش داده می شود جوش دادن سدل نقش بسزایی در بالا بردن مقاومت و استحکام نیپل در برابر فشارهای موجود را داراست. پس از جوشکاری سدل ، فلنج بر روی نیپل قرار داده شده و جوشکاری می گردد.
جنس متریال اسپلیت تی:
نمی توان به دلخواه از هر متریال برای تهیه اسپلیت تی استفاده نمود. جنس متریال می بایست هم با جنس خطوط لوله مطابقت داشته باشد و هم با فشار و نوع سیال متناسب باشد. چنانچه متریال ضعیف تر از حالت مناسب آن باشد فیتینگ توان مقاومت در برابر فشار لوله و سیال را نخواهد داشت. در انتخاب متریال بر اساس استانداردهای در نظر گرفته شده بایستی بسیار دقت شود.