ارزیابی ریسک یکی از الزامات رایج در هر گونه فرایند صنعتی از جمله در ساخت و نصب اسپلیت تی محسوب می شود. ارزیابی ریسک (Risk Assessment) یک روال جاری برای شناسایی حالات بالقوه خطا در عملیات های صنعتی، و یافتن راهکارهای پیشگیرانه جهت ممانعت از بروز خطا در عملیات خواهد بود و ساخت و نصب اسپلیت تی همچون هر فرایند صنعتی دیگر مشمول طراحی و تدوین فرم های ارزیابی ریسک می باشد.
چنان که می دانیم در ارزیابی ریسک یک فرایند به مراحل و زیرگروه های خود تقسیم می شود و در خصوص هر یک از مراحل بررسی های لازم جهت تشخیص و شناسایی خطاها و اثرات آن ها مطالعات لازم صورت می گیرد. در نهایت خروجی مطالعات در قالب فرم ارزیابی ریسک فرایند مذکور تدوین شده و به این ترتیب به عنوان یک مستند فنی و ایمنی جزو دستور کار فرایندی مجموعه سازنده قرار می گیرد. خروجی این فرم ها محصول مطالعات تیمی و مشاوره تمامی متخصصینی است که به نحوی در فرایند دخیل هستند. برای مثال در ساخت اسپلیت تی هم مجموعه فنی و مهندسی و هم مجموعه ایمنی و HSE در کار تدوین فرم ارزیابی ریسک ساخت اسپلیت تی دخیل هستند و چه بسا برای برخی از فرایندها حتی نیاز به حضور تیم های تهیه متریال نیز باشد. این امر بستگی به ماهیت فرایند دارد. کلیه بررسی ها و مطالعات زیر نظر مدیریت یا نماینده مدیریت در امور کیفیت انجام می شود و خروجی آن در قالب فرم ارزیابی ریسک ساخت اسپلیت تی به عنون یک الزام و دستورالمعل اجرایی در اختیار تیم های اجرایی قرار می گیرد تا حین انجام فرایند ساخت اسپلیت تی از ان راهنمایی بگیرند. مجموعه اجرایی موظف است دستورات و الزامات فرم ارزیابی ریسک ساخت اسپلیت تی را مو به مو اجرا کرده و اهمالی در آن نداشته باشد، در غیر این صورت مسئولیت آن متوجه خود خواهد بود.
معمولاً پیمانکاران فرایند ساخت اسپلیت تی ترجیح می دهند به منظور اطمینان بیشتر یک نماینده را به عنوان بازرس فرایند مد نظر قرار داده و او را مسئول بررسی روند ساخت اسپلیت تی بر حسب الزامات فرم ارزیابی ریسک گردانند. در ارزیابی ریسک سه شاخص مورد توجه هستند که بر حسب شان ارزیابی های لازم انجام می شود؛ شدت، وقوع و تشخیص. منظور از شدت این است که ایراد بالقوه شناسایی شده تا چه حدی می تواند شدت داشته باشد و آثار و پیامدهای آن تا چه اندازه ای خواهد بود. وقوع نیز به این معنا است که ایراد مذکور چقدر احتمال بروز و وقوع دارد؛ آیا وقوع آن احتمالی رایج با درصد امکان بالاست یا این که احتمال بروز آن پایین و دور از انتظار است. تشخیص نیز به این معنا خواهد بود که تا چه اندازه ای می توان واقعه و خطای مذکور را تشخیص داد. برای مثال نشتی گاز اگر در سطح محدودی باشد احتمال تشخیص پایینی دارد و چه بسا اپراتورها اصلا متوجه آن نشوند اما فرایندی نظیر نشتی آب بر عکس آن بوده و به محض وقوع می توان بدان پی برد.
در ارزیابی ریسک این شاخص ها را در نسبت با هم قرار می دهند و هر چه خروجی این نسبت بالاتر باشد میزان حساسیت و اقدامات اصلاحی پیشگیرانه جهت ممانعت از بروز مشکل جدی تر و مهم تر خواهد بود. زمانی که شدت، وقوع و تشخیص از درصد بالایی برخوردار باشند به این معناست فرایند مذکور می بایست مورد توجه ویژه قرار گیرد و تحتماً اقدامات احتیاطی لازم به صورت پیشگیرانه پیش بینی شود تا از میزان هر سه شاخص کاسته شود. اما زمانی که این ترکیب در نسبت با هم در صد پایینی داشته باشند می توان از میزان احتیاط ها و حساسیت ها کاست.
برای آشنایی بیشتر در خصوص تدوین فرم ارزیابی ریسک ساخت اسپلیت تی یک نمونه از ایرادات فنی که می تواند بر کار آسیب برساند خاطر نشان می گردد تا تصویری کلی از فرایند در ذهن خواننده متجسم شود.
در خصوص فرایندهای فنی، برای مثال خط جوش نامناسب میان پد اسپلیت تی و نیپل آن از جمله ایراداتی است که می تواند بر خروجی کار آسیب جدی وارد کند. شدت این خرابی از درصد بالایی برخوردار است، چرا که ممکن است همین ایراد بعد از نصب شدن اسپلیت تی روی لوله باعث بروز نشتی و حتی فوران سیال شود. احتمال وقوع آن نیز می تواند بالا باشد، انتخاب متریال های نادرست و جوشکاران نامتبحر به جوشکاری اتصالات خطوط لوله از جمله مواردی است که می تواند در بروز چنین ایرادی تأثیر به سزایی داشته باشد. تشخیص این ایراد اما امر ساده ای نیست و کمتر پیش می آید که بتوان با نظارت و بازرسی چشمی چنین خطایی را تشخیص داد، مگر آن که بازرس فرایند تبحر بالایی داشته باشد یا خطوط جوش دارای ایرادات واضح باشند. در هر صورت فرایند در مجموع دارای ضریب اثر بالایی خواهد بود و به همین دلیل باید اقدامات احتیاطی لازم در خصوص آن رعایت شود.
از جمله اقدامات پیشگیرانه ای که می تواند اثر این چنین خطایی را رفع کند به شرح زیر می باشند:
- انتخاب جوشکاران متبحر و دارای تجربه در ساخت اتصالات خطوط لوله و به خصوص اسپلیت تی
- انتخاب بازرس جوش متبحر و با تجربه بالا جهت تشخیص صحیح خرابی
- انتخاب بهترین متریال ها و الکترودها به منظور جوشکاری خطوط لوله. دستگاه جوش نباید دارای تلورانس در نمایش ولتاژ باشد و تا جای ممکن عملکرد مستمر و پیوسته ای داشته باشد. اتصالات کابل آن باید صحیح باشند تا در میانه جوشکاری با قطع جریان و توقف فرایند ساخت اسپلیت تی مواجه نشویم.
- انتخاب بهترین و مناسب ترین روش ارزیابی و تست جوش اتصال بر حب نوع کارکرد و فشاری که اسپلیت تی می بایست در مقابل سیال و خط لوله تحمل کند.
- پوشاندن محیطی که جوشکاری اسپلیت تی در آن انجام می شود با کاورها. این کار بدان منظور انجام می شود که خطوط جوش اسپلیت تی در معرض باد و گرد و غبار قرار نگیرد. این موارد خط جوش را تخریب خواهند کرد. همچنین نباید روی سطح مرطوب و تر جوشکاری انجام داد چرا که مطمئناً کار تخریب خواهد شد. بنابراین در صورتی که حین ساخت اسپلیت تی در فضای باز کار می کنیم و شرایط جوی نامساعد می باشد می بایست از کاورهای محافظ استفاده کنیم تا جوشکاری به بهترین نحو ممکن انجام شود.
تدابیر فوق و مواردی از این دست می بایست پیش از آغاز فرایند ساخت اسپلیت تی و در همین فرم های ارزیابی ریسک تدوین و پیش بینی شوند، تا مجری فرایند ساخت نسبت به کم و کیف عملیاتی که می خواهد انجام دهد، و کیفیت محصول خروجی خود با اطمینان و آسایش خاطر عمل کند.
ساخت اسپلیت تی– ارزیابی ریسک اسپلیت تی- split tee risk assessment