موم اپوکسی به منظور محافظت از بدنه ی اسپلیت تی در برابر خوردگی و زنگ زدگی در مراحل آخر ساخت اسپلیت تی بر روی آن ریخته می شود. اسپلیت تی از اتصالات دائم خط لوله است و پس از اتصال بر روی خط لوله به صورت دائمی بر روی خط لوله باقی می ماند. این اتصال در واقع به عنوان نشت گیر بر روی لوله نصب می شود. در عملیات هات تپ از اسپلیت تی به عنوان اتصال دائم خط لوله استفاده می شود. همان طور که می دانید در عملیات هات تپ انشعاباتی را از خطوط لوله ی تحت فشار تهیه می کنند. به منظور جلوگیری از عدم درز سیال به محیط بیرونی لوله چه در زمان ایجاد برش و چه در زمان بهره برداری از خطوط لوله ی انشعابی، اسپلیت تی و دیگر اتصالات خطوط لوله از محل خروجی انشعاب محافظت می کنند و اجازه ی نشت سیال را به محیط بیرونی نمی دهند.
ساخت اسپلیت تی
اسپلیت تی را در محلی دورتر از فاز عملیاتی و با استفاده از داده های اولیه ی عملیات هات تپ یا همان مشخصات و پارامترهای خط لوله می سازند. با در نظر گرفتن ابعاد و سایز خط لوله ابتدا نقشه ای برای اسپلیت تی آماده می کنند و با استفاده از این نقشه قطعات مختلف اسپلیت تی را می سازند.
اسپلیت از دو پد جداگانه و یک نیپل سرهم بندی می شود. پدها حکم کمربند خط لوله را دارند و کل محور لوله را در یک موضع مشخص پوشش می دهند. نیپل نیز ارتفاع لازم از سطح لوله را ایجاد خواهد کرد تا لوله ی انشعابی بتواند با استفاده از این ارتفاع اندک به خط لوله متصل شده و نقطه ی خروجی انشعاب را تشکیل دهد.
نیپل را بر روی یکی از پد ها و درست در مرکز آن جوشکاری می کنند. بر روی نیپل نیز فلنجی را جوش می زنند تا اسپلیت تی بتواند با استفاده از این فلنج به دیگر اجزای عملیات هات تپ و پس از آن به خط لوله ی انشعابی وصل شود.
اسپلیت تی در این شرایط و به لحاظ فنی آماده ی استفاده است اما ظاهر این سازه و پوشش بدنه ی آن مناسب برای نصب دائمی بر روی خط لوله نخواهد بود.
اگر اسپلیت تی را بدون پردازش سطح و بدون لایه های محافظت کننده بر روی خط لوله نصب کنند، مدت زمان زیادی طول نخواهد کشید تا اسپلیت تی دچار خوردگی و زنگ زدگی شود. خوردگی، پوسیدگی و زنگ زدگی این سازه موجب افت شدید استحکام در محل خروجی انشعاب خواهد شد و نشت گیری سیال را متزلزل خواهد کرد. با این اوصاف اسپلیت به زودی کارایی خود را از دست می دهد و نشتی بی سابقه ای در محل انشعاب رخ خواهد داد و خسارات بی حد و اندازه ای را متوجه تیم پالایشگاهی یا واحد پتروشیمی خواهد کرد.
پردازش اسپلیت تی پیش از نصب بر روی خط لوله
پس از ساخت اسپلیت تی و پیش از نصب آن بر روی خط لوله ابتدا سطح اسپلیت تی را پردازش می کنند. پردازش سطح اسپلیت تی با استفاده از اعمال و روش های خاصی انجام می شود. این اعمال عبارت اند از:
استفاده از سیم فرزکاری: سیم فرزکاری دارای جنس فلزی و سخت است و به دستگاه فرز متصل می شود. با استفاده از این روش سطح اسپلیت تی را می سایند تا هرگونه توده ی جوش را از روی آن پاک کنند. پس از سیم زنی با سیم فرزکاری سطح مورد نظر صاف و بدون ناهمواری خواهد بود.
استفاده از واترجت: از این روش برای شستشوی اسپلیت تی استفاده می شود. در واترجت آب از طریق نازل های مخصوص با فشار بسیار زیاد به سمت سطح اسپلیت تی پاشیده می شود. قدرت برخورد ذرات آب در واترجت به حدی است که ناهمواری های ناشی از جوشکاری و برش کاری از روی اسپلیت تی زدوده خواهند شد.
استفاده از سندبلاست: سندبلاست عملیاتی است که به واترجت شباهت عملکرد دارد. نقطه ی تفاوت سندبلاست از واترجت استفاده از ماسه به جای آب است. در سندبلاست ذرات ماسه با فشار زیادی به سمت سطح اسپلیت تی پرتاب می شوند. برخورد این ذرات و نیروی اصطکاکی که به وجود می آورند موجب صاف شدن سطح اسپلیت تی می شود.
پس از پشت سر گذاشتن این مراحل باید لایه ی محافظتی دیگری بر روی اسپلیت تی به وجود آورد تا هیچ گونه راه نفوذی برای ورود اکسیژن به اسکلت ساختاری اسپلیت تی وجود نداشته باشد.
استفاده از موم اپوکسی در این شرایط بهترین گزینه ی محافظتی خواهد بود.
موم اپوکسی
موم پرایمر یا موم اپوکسی ماده ای است که به صورت آسترهای یک یا چند لایه بر روی فلزات می نشیند و ارتباط فلز را با عوامل خوردگی و پوسیدگی و هم چنین اکسیژن که عامل اصلی زنگ زدگی است، قطع می کند. حفاظت در موم اپوکسی در واقع محافظت به روش مومیایی کردن فلز است.
در ساخت پرایمر اپوکسی از مواد نافذی استفاده می شود که این مواد قادرند به درون تمام منافذ سطح فلز نفوذ کرده و فلز را مومیایی کنند.
خوردگی و پوسیدگی خطوط لوله و مشتقات آن ها یکی از چالش برانگیزترین مشکلات در صنایع نفت و خطوط لوله بود که با ابداع موم اپوکسی این مشکل به طور کلی از این صنایع رخت بربست.
استفاده از موم پرایمر برای محافظت از سطح فلزات، خطوط لوله و اتصالات آن ها مزیت هایی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
در صورتی که از موم پرایمر برای محافظت از سطح فلزات استفاده شود دیگر نیازی به انواع روش های زیرسازی از جمله سندبلاست نخواهد بود و این خود می تواند مراحل کاری را یک پله پیش بیاندازد.
موم کاری سطح فلزات با استفاده از موم اپوکسی کار بسیار آسانی است و یک کارگر ساده نیز می تواند مسئولیت موم پاشی بر روی سطح فلز را بر عهده بگیرد.
پوشش دهی هر لیتر از موم اپوکسی بر روی سطوح مختلف تا ۱۵ متر مربع است که این در مقایسه با دیگر محافظت کننده های بازار بسیار بیش تر است.
در تولید این موم ها از کبالت سرب و رنگدانه استفاده نمی شود. بنابراین قابلیت رسانایی فلز به قوت خود باقی است و عملیات جوشکاری بر روی آن ممکن خواهد بود. همچنین موم پرایمر برخلاف دیگر محافظت کننده به داخل محل جوشکاری نفوذ نمی کند و کیفیت جوش را متخلخل نخواهد کرد.
خواص موم اپوکسی به گونه ای است که پس از اجرا بر روی سطح فلز قابلیت های مکانیکی سطح فلز را به خود می گیرد و همراه آن خم شده و کش می آید.