جوشکاری یکی از رایج ترین مشاغلی است که برای رفع احتیاجات صنایع مختلف به جوش مورد استفاده قرار می گیرد. این شغل ریسک زیادی را با خود به همراه دارد و بنابراین می تواند آسیب های زیادی را متوجه جوشکاران کند. آسیب های این شغل در صورت بروز می توانند متوجه دیگر عوامل اجرایی و حاضرین در محل عملیات جوشکاری شوند. همچنین وسایل و ادوات کارگاهی و عملیاتی نیز می توانند در معرض آسیب های این شغل باشند.
برای جلوگیری از بروز حادثه و یا آسیب های شغلی جوشکاری استفاده از وسایل حفاظت فردی در این شغل بسیار مهم و حائز اهمیت است. جوشکاری شغلی است که هم می تواند به صورت مستقل فعالیت کند و هم در صنایع و مشاغل دیگر در طبقات مختلف به فعالیت بپردازد. بنابراین لازم است تا در حین کار این ارزیابی انجام شود که جوشکاری تا چه میزان در صنعت یا شغل مورد نظر خطرساز است و تا چه میزان نیاز به برقرارسازی اصول ایمنی دارد. این عملیات تجهیزات زیادی دارد که منبع الودگی هستند.
انواع خطرات فرایندهای درگیر در جوشکاری
در این قسمت به صورت موردی موارد متفاوت خطرناک را در انواع عملیات های جوشکاری برشمرده ایم.
- جوشکاری و برشکاری با گاز معمولاً خطر چندان و یا صدای خاصی ندارند.
- دود ناشی از جوشکاری مقاومتی می تواند برای دستگاه تنفسی خطرناک باشد.
- جوشکاری دستی قوس فلزی، دارای خطرات الکتریکی بوده و سطح صدای نسبتاً کمی دارد.
- جوشکاری گازی قوس تنگستن، خطرات الکتریکی نسبتاً متوسطی را متوجه جوشکار می کند و در برابر دودهای ناشی از آن باید موانعی را به منظور جلوگیری از خفگی، در نظر گرفت.
- جوشکاری گازی قوس فلزی و همچنین قوس پودری نیز دارای خطرات الکتریکی پایینی و کمی هستند.
- جوشکاری قوس مستغرق و الکترواسلاگ نیز ریسک پایینی در مواجه ی تصادفی با تابش قوس دارد، سطح فیوم های آن ها نیز تقریباً کم اند.
- برش قوس هوا می تواند دارای صدای نسبتاً بالایی باشد.
خطرات و ریسک ها و وسایل حفاظتی مورد نیاز
در این بخش خطرات و ریسک های این شغل را ارزیابی کرده و وسایل مورد نیاز برای هر کدام از آن ها را معرفی می کنیم.
- پرتوهای جوشکاری می توانند موجب سوختگی تابشی پوست و چشم شوند. فیلتر نوری، عینک ایمنی و شیلد صورت به علاوه ی دستکش های مخصوص و دیگر لباس های مخصوص این کار برای جلوگیری از آسیب پرتوهای جوشکاری لازم و ضروری اند.
- الکتریسیته ی موجود می تواند فرد را دچار سوختگی و شوک الکتریکی کند. شیلد صورت و دستکش به منظور حفاظت فردی لازم اند.
- گازهای موجود در دودهای جوشکاری می توانند موجب خفگی فرد و آسیب به چشم شوند. استفاده از عینک ایمنی و همچنین تجهیزات ایمنی تنفسی (RPE) در این منظر ضروری است.
- ذراتی در این شغل در محیط پراکنده می شوند که می توانند موجب آسیب های فیزیکی شوند. عینک ایمنی و تجهیزات RPE وسایل مورد نیاز برای ممانعت از آسیب این ذرات هستند.
- صداهای تولید شونده در جوشکاری می توانند فرد را دچار افت شنوایی کنند. استفاده از حفاظ گوش می تواند مانع از افت شنوایی شود.
- جرقه و پاشش مواد در جوشکاری باعث سوختگی و جراحت فیزیکی می شود. عینک ایمنی، شیلد صورت، حفاظ گوش و دستکش از موارد تأمین کننده ی ایمنی در برابر جرقه و پاشش هستند.
انواع وسایل حفاظت فردی
شیلدهای صورت نمونه ای از وسایل حفاظت فردی تنفسی هستند که به دو نوع پوشش دار بازتابشی و بدون پوشش بازتاشی تقسیم می شوند. شیلدها انعکاس دهنده ی گرمای تابشی هستند و موجب می شوند این گرما موجه فرد جوشکار نشود.
شیلدها به دو نوع دستی و مکانیکی ساخته شده اند. در صورتی که نیاز به استفاده از هر دو دست باشد استفاده از شیلدهای مکانیکی به جای دستی لازم خواهد بود. این شیلد ها محافظی در برابر سر و صورت در برابر تابش ها و پاشش ها هستند.
هودهای ضد اشعه: این هود ها انواع مختلفی دارند و حفاظت کاملی از سر را فراهم می کنند. این حفاظت در برابر پاشش مواد یا غلظت بالای گاز CO2 ایجاد می شود.
عینک ایمنی: این عینک ها هم می تواند حفاظت از چشم را از قسمت جلویی فراهم کنند و هم می تواند حفاظ دار کامل بوده و چشم ها را از طرفین نیز پوشش دهند. بنابراین به دو نوع بدون شیلد جانبی و با سپر جانبی کامل در بازار عرضه می شوند.
گاگل ها از دیگر وسایل حفاظت شخصی در جوشکاری هستند که برای ایمنی در برابر جرقه، پاشش و ضربات مورد استفاده قرار می گیرند و در انواع بدون تهویه، تهویه مستقیم و تهویه غیر مستقیم وجود دارند.
گاگل های فنجانی و گاگل های پوششی جوشکاری نیز از دیگر انواع گاگل های مورد استفاده در جوشکاری هستند.
برای حفاظت از گوش در این عملیات از انواع گوشی های صداگیر استفاده می شود.
فوم ایرماف و ایرپلاگ اجزای کوچکی هستند که درون حفره ی گوش قرار می گیرند و مانع از آزار گوش در برابر صداهای ناشی از این شغل می شوند.
ایرپلاک های پیش ساخته و درپوش های گوش نیز به منظور ممانعت از رسیدن صدا به گوش ممکن است استفاده شوند.
تجهیزات حفاظت تنفسی نیز شامل موارد زیر هستند.
- فیلتر تنفسی یکبار مصرف روی بخشی از صورت
- ماسک نیم صورت با فیلتر
- ماسک تمام صورت با فیلتر
- رسپیراتور دارا منبع تأمین نیرو همراه با هود یا هلمت
- رسپیراتور دارای منبع تأمین نیروی کمکی همراه با ماسک تمام صورت
انواع دستکش ها برای محافظت از دست و بازو در جوشکاری عبارت اند از:
- دستکش های پارچه ای ساده یا روکش دار
- دستکش پارچه ای کف چرمی
- دستکش های چرمی مچ کوتاه
- دستکش سبک وزن تمام چرم
- دستکش سنگین وزن
- دستکش سنگین با پوشش آلومینیومی در پشت و جلو
- دستکش چرم عایق در برابر گرما
- دستکش بلند
تمامی این تجهیزات جزء ملزوماتی هستند که باید در تمامی محیط های کاری که در آن ها جوشکاری انجام می شود وجود داشته باشند.