کار در ارتفاع و اصول ایمنی آن در هات تپ

کار در ارتفاع در عملیات هات تپ یکی از شرایطی است که ممکن است در برخی از عملیات های هات تپ پیش روی تیم اجرایی قرار گیرد. ارتفاع کار در هات تپ ملزم به رعایت اصول ایمنی بوده و هم چنین شرایط فنی خاصی را برای شروع تا پایان عملیات می طلبد. در ادامه به شرح برخی از اصول ایمنی کار در ارتفاع و هم چنین شرایط آماده سازی ادوات و پرسنل هات تپ ، خواهیم پرداخت.

کار در ارتفاع در عملیات های هات تپ
کار در ارتفاع در عملیات های هات تپ

ارتفاع کار در هات تپ و شرایط موجود

اصولا ارتفاع کار در هات تپ در مواقعی رخ خواهد داد که در پالایشگاه ها و یا در محیط های صنعتی و پتروشیمی  ، بخواهند از خطوط لوله ای که در ارتفاع قرار دارند انشعاب گیری انجام دهند. همان طور که می دانیم انشعاب گیری در هات تپ به روش گرم انجام خواهد شد. یعنی در حین انجام عملیات خط لوله از سرویس دهی خارج نخواهد شد.

انشعاب گیری در ارتفاع می تواند سختی هایی را به دنبال داشته باشد. در هم تنیدگی و نزدیک بودن خطوط لوله در این نقاط می تواند یکی از مشکلات ارتفاع کار در هات تپ باشد. هم چنین در برخی گستردگی های عملیاتی سایز و وزن دستگاه هات تپ بسیار بالا بوده و همین مساله می تواند مشکلاتی از قبیل نصب دستگاه هات تپ روی خط لوله و یا آسیب به دیگر خط لوله ها را به دنبال داشته باشد.

بنابراین مجموعه شرایطی که می تواند کار در ارتفاع را در عملیات هات تپ با محدودیت مواجه کند عبارت اند از :

  • کمبود فضای مناسب برای مانوردهی و نصب دستگاه هات تپ
  • سختی در عبور و مرور نیروی انسانی
  • مشکلات در جابجایی ادوات و ابزارآلات
  • دشواری در کمک رسانی در صورت بروز حادثه
  • و …

اصول کار در ارتفاع و ایمنی سنجی در آن نیز جزئی از نظام HSE بوده و نیازمند حصول آموزش توسط نیروی انسانی حاضر در فازهای عملیاتی است.

آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع

هدف از تنظیم این آیین نامه محافظت از نیروی کار حاضر در منطقه عملیاتی و هم چنین حفاظت از منابع و دارایی های کارفرما و پیمانکار می باشد.

زمانی که ارتفاع کار در هات تپ به بیش از ۱٫۲ متر بالای سطح زمین برسد ، شرایط کاری مشمول رعایت ملزومات و دستورالعمل های کار در ارتفاع می شود. تمامی افرادی که قرار است در عملیات های هات تپ در ارتفاع مشغول به انجام کار باشند می بایست آموزش های لازم جهت کار در ارتفاع را فراگرفته باشند.

حفاظت از سقوط تدبیری است که باید برای نیروی انسانی و هم چنین ادوات و ابزارآلات مورد استفاده آن ها ، اندیشیده شود.   

روش های ایمن انجام کار در ارتفاع

  • برای حفاظت نیروی انسانی در برابر سقوط از ارتفاع می بایست از وسایل و یا سامانه محدود کننده استفاده شود. استفاده از نرده حفاظتی ، کمربند حمایل بند و لنیارد مثال هایی از سامانه های محدود کننده برای کار در ارتفاع خواهد بود.
  • استفاده از سامانه ی متوقف کننده به منظور ایجاد حداقل آسیب به افراد یا وسایل کار صورت می گیرد. برای مثال استفاده از کمربند حمایل بند و یا توری ایمنی باعث می شود نیروی حاصل از سقوط کاهش یافته و آسیب دیدگی شدید اتفاق نیفتد.
  • برای صعود به محیط کار در شرایط خیلی سخت و یا فرود از آن می توان از طناب استفاده کرد. در این حالت طناب دسترسی و طناب پشتیبان ، دسترسی به محیط کار و یا خروج از آن را میسر می سازند.
  • استفاده از کمربند ایمنی برای پوشش دهی ناحیه کمر نیز یکی از ادوات ایمنی کار در ارتفاع می باشد.
  • پوشش مقاومی با عنوان حمایل بند کامل بدن یا هارنس در اختیار نیروی انسانی کار در ارتفاع قرار می گیرد که از انتهای بالای ران تا سطح کتف را پوشانده و توسط قلاب هایی فرد را به سایر تجهیزات موجود در محیط کار متصل می کند.

حمل بار ، دستگاه ها و ابزار آلات  باید به گونه ای صورت گیرد تا از آسیب به دیگر اجزای محیط عملیات جلوگیری به عمل آورد. همچنین پیش از آغاز عملیات میزان تحمل بار و یا بار کاری خطوط لوله توسط کارفرما به کارکنان گوشزد می شود. با توجه به گستردگی عملیاتی بار و وزن دستگاه ها و ادواتی که روی خطوط لوله نصب می شوند نباید آسیبی به خط لوله وارد کنند. باید بدانید که حمل هر کدام از اجزا و قطعات مورد استفاده در عملیات هات تپ با توجه به شرایط و نکات ایمنی صورت خواهد گرفت. برای مثال ایمنی حمل اسپلیت تی که اتصال روی لوله را تشکیل می دهد ، یکی از دستورالعمل های لازم برای حمل قطعات در هات تپ است. 

جایگاه کار در ارتفاع

جایگاه کار در ارتفاع اصولا توسط تخته الوارهایی تجهیز خواهد شد. کلیه ی جایگاه های کار در ارتفاع باید دارای محل استقرار ، پاخور ، نرده ی حفاظتی و راه دسترسی ایمن باشند.

اطراف جایگاه کار باید مجهز به نرده های حفاظتی به منظور جلوگیری از سقوط کارکنان باشد.

عرض جایگاه مورد نظر باید متناسب با گستردگی عملیاتی و نوع عملیات باشد.

تخته الوارها باید در نقاط متعدد بسته و محکم شوند تا از شکم دادن و خمیدگی غیر ایمن آن ها جلوگیری شود هم چنین جایگاه تردد باید بدون هر گونه حفره یا دست انداز احتمالی باشد.

تمامی آموزش های لازم جهت کار در ارتفاع توسط نیروی عملیاتی هات تپ فراگیری خواهد شد تا عملیات به بهترین شکل ممکن و با بالاترین ضریب ایمنی اجرا شود.

هم چنین تیم اجرایی عملیات هات تپ پیش از شروع کار در ارتفاع از استقرار تمامی وسایل و تجهیزات ایمنی در محیط کار اطمینان لازم را به کسب خواهد کرد.

اسپلیت تی و روش های حمل

حمل اتصالات و تجهیزات خطوط لوله به لحاظ توجه به فاکتورهای ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است. اسپلیت تی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اتصالات و قطعات خطوط لولع معمولاً از فلزات سنگین نظیر استیل و کربن استیل ساخته می شوند و بر حسب ابعاد و اندازه دارای اوزان بالایی خواهند بود. از این رو حمل و نقل و نصب این گونه قطعات روی خطوط لوله خود دارای حساسیت ها و ساز کارهای خاص خود می باشد و به راحتی نمی توان فرایندهای مربوط به نصب را انجام داد.

اسپلیت تی و حمل
حمل اسپلیت تی

اتصال اسپلیت تی نیز یک اتصال سنگین با حساسیت بالای نصب است. این اتصال خصوصاً برای شرایطی که خطوط لوله دارای سایز بالا می باشند طبیعتاً وزن سنگینی خواهد داشت و نمی توان با استفاده از روش های معمول و به صورت دستی آن را حمل کرد. از این رو و به منظور تسهیل در فرایند حمل باید بهترین و مطمئن ترین راهکارها را پیاده کرد. نکاتی که حین حمل و نقل اسپلیت تی باید مورد توجه قرار گیرند به شرح زیر است:

  • اولین و مهم ترین نکته حمل و نصب اسپلیت تی به گونه ای است که خطری متوجه نیروی کار نشود. اسپلیت تی یک اتصال سنگین وزن با لبه های پخ خورده و نیز می باشد و در صورت اصابت به نیروی کار می توان آسیب های جدی به او وارد کند. حتی اگر اتصال در حالت سکون باشد و نیروی انسانی به دلیل بی توجهی به آن اصابت کند نیز ممکن است آسیب های موضعی متوجه او شود، حال شرایطی را تصور کنید که اسپلیت تی در ارتفاع در حال حمل و جابجایی است. بدیهی است که سقوط این اتصال و افتادن آن روی نیروی انسانی می تواند حتی به قیمت حان او تمام شود. بنابراین فاکتور نیروی انسانی و ایمنیو سلامت او مهم ترین نکته در حمل اسپلیت تی به شمار می رود.
  • مورد دوم ایجاد آسیب روی خود اسپلیت تی خواهد بود. اسپلیت تی گرچه یک اتصال زمخت و خشن محسوب می شود ولی اصابت آن روی زمین می تواند آسیب عملکردی جدی بر آن وارد کند. جوشکاری قطعات اسپلیت تی روی یکدیگر در فرایندی بسیار دقیق و بر حسب استانداردها و دستورالعمل های تدوین شده مهندسی انجام می شود. خطوط جوش، پاس جوش، نوع الکترود استفاده شده و روش حوشکاری همگی و بر اساس اقتضائات کار پیش بینی شده اند و فرایند ساخت بر اساس آن ها انجام شده است. اسپلیت تی پس از ساخت تحت عملیات حرارتی تنش زدایی قرار گرفته است و همگنی و هم نوایی خود را باز یافته است. در این شرایط سقوط و اصابت آن روی زمین می توان اتصال را در معرض آسیب جدی قرار دهد. در نگاه اول ممکن است اتصال کاملاً سالم بنماید و مجری کار با حساب بر روی این که اتصال آسیبی ندیده است آن را مورد بهره برداری قرار دهد، اما نکته ای که مغفول می ماند این است که اتصال ممکن است روی خطوط جوش خود دچار آسیب شده باشد و بازرسی چشمی راهکار مناسبی برای تشخیص این ایراد نخواهد بود.
  • آسیب تجهیزات محیط کار از دیگر مواردی است که می بایست بدان توجه کرد. ممکن است گذرگاهی که برای حمل و جابجایی اسپلیت تی انتخاب می شود پر از تجهیزات و اتصالات و خطوط لوله ای باشد که فرایندهای جاری یک مجتمع صنعتی را به پیش می برند. برخی از این تجهیزات ممکن است در مواجهه با کوچک ترین صدمات و آسیب ها ضربه پذیر بوده و در نتیجه آن عملکرد خود را از دست بدهند و حتی مجموعه را دچار آسیب کنند. برای مثال تصور کنید اسپلیت تی در حال حمل با جرثقیل بر فراز مجموعه ای باشد که مملو از خطوط لوله و کنترل ولوها و عیره باشد. در این شرایط سقوط و اصابت اسپلیت تی روی این دست اتصالات می تواند مجموعه را دچار آسیب کند. توقف عملکرد تجهیزات کنترل و بازرسی فرایند از جمله آسیب های عمده ای است که حتی می توان فعالیت های یک مجموعه بزرگ را برای چند ساعت و چه بسا برای چند روز به تعویق اندازد.

رویدادهای احتمالی فوق، مجموعه آسیب های بالقوه ای بودند که حین حمل و نصب اسپلیت تی روی لوله می توان آن ها را تجربه کرد. اما پیمانکار و مجری خود عملیات نصب اسپلیت تی کسی است که با پیش بینی تمامی این ایرادات احتمالی، راهکارهای پیشگیرانه برای ممانعت از بروز این دست حوادث را پیدا و اجرا کند. راهکارهای حمل اسپلیت تی به بهترین و مطمئن ترین شکل ممکن را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

  • بستن تسمه های حمل به بهترین و دقیق ترین شکل ممکن به نحوی که در کل مسیر حمل، اسپلیت تی حالت افقی خود را جفط کند یا بست تسمه ها بثدری قوی باشد که تحت هر زاویه ای کوچک ترین خطری فرایند حمل را تهدید نکند. اچراتورهای باتجربه معمولاً مهارت بالایی در بستن تسمه ها دارند و می توانند با استفاده از فنون آموخته بستن تسمه ها را به بهترین نحو ممکن انجام دهند. پیش از آغاز حرکت و به منظور حصول اطمینان، ابتدا اسپلیت تی کمی جابجا می شود و تا ارتفاع کوتاهی بالا می آید. سپس فرایند بستن چک و بازرسی می شود و نسبت به ایمنی حمل اطمینان حاصل می شود. سپس می توان فرایند حمل را ادامه داد.
اسپلیت تی و حمل آن با تسمه
اسپلیت تی در مسیر حمل در حالت افقی قرار دارد
  • رعایت ایمنی محیطی از دیگر نکات حین حمل اسپلیت تی است. بهتر است برای حمل مسیری انتخاب شود که در مجاورت در پایین آن کمترین میزان تحهیزات مکن نصب و در حال عملکرد باشند. ممکن است نیروی کار در پایین مسیر حمل در حال فعالیت و کار باشند و ممکن است مسیر حمل محل عبور وسایل نقلیه باشد. بهترین مسیر برای حمل اسپلیت تی مسیری است که کمترین تصادم را با این دست عوامل داشته باشد. باید توجه داشت که حتی در صورت رعایت تمام نکات ایمنی، این اصل باید مورد توجه قرار بگیرد.
  • ایمنی نیروی کار مهم ترین نکته در این خصوص محسوب می شود. نیروی کار باید از مسیر حمل اسپلیت تی دور نگه داشته شود. اگر اپراتورها در مسیر نصب مشغول فعالیت های جاری خود باشند، باید برای مدتی کوتاه و در زمان حمل آن ها را از محل خارج کرده و ایمنی آن ها را حفظ کرد. به علاوه، باید تا جای ممکن آن ها را از محل نصب دور گرداند تا در صورت سقوط اسپلیت تی و اصابت آن به تجهیزات واتصالات خطوط لوله مجتمع آسیبی متوجه نیروی کار نشود. برای مثال ممکن است سقوط اتصال و اصابت آن به خطوط لوله باعث شکستن لوله و فوران سیال در محیط شود. حال و در صورتی که سیال حاوی مواد شیمیایی خطرناک و مضر برای سلامتی انسان باشد، یا اگر مستعد آتش سوری و احتراق باشد، اولین کسی که آسیب خواهد دید نیروی انسانی خواهد بود. از این رو تا جای ممکن باید اپراتورها را از محل دور گرداند. مجهز کردن ایشان به تجهیزات ایمنی علی الخصوص کلاه ایمنی و ماسک دیگر نکته ای است که باید مورد توجه قرار گیرد تا ضمن فرایند کم ترین آسیب متوجه ایشان شود.